پس از سرکوبی مشروطه خواهان و به توپ بستن مجلس توسط عمال
محمدعلی شاه قاجار، مردم شهرهای مختلف کشور سر به شورش برداشتند و تصمیم به
مبارزه با استبداد گرفتند. مردم تبریز نیز در حمایت از مشروطه دست به قیام
زدند.
در این میان ستارخان و باقرخان با رهبری مردم در این قیام
توانستند کنترل تبریز را به دست گیرند و بر مخالفین غلبه کنند. ستارخان در سال
1292 هجری شمسی در گذشت. ابن حاجی حسن قرچه داغی معروف به ستارخان اصلا از
اهالی قرچه داغ و ارسباران کنونی است اما فامیل او به تبریز کوچ کردند. او نیز
از جوانمردان محله امیرخیز تبریز بود. وی از جمله مردانی بود که برای دفاع از
مشروطیت و حقوق ملت دست به سلاح برد و به سبب شجاعتها و فداکاری هایی که در
مبارزه علیه نیروهای استبدادی محمد علی شاه قاجار از خود نشان داد، از طرف
آزادی خواهان به سردار ملی ملقب شد. وی پیش از مشروطیت از لوطیان تبریز بود. پس
از اعلام مشروطیت نیز به شهر آمد و به اسب فروشی اشتغال ورزید و سپس جزو
مجاهدین مسلح گردید. پس از بمباران مجلس، دعوت انجمن ایالتی آذربایجان را قبول
کرد. او در دوران مشروطه نیروهای آزادی خواه آذربایجان را به یاری باقرخان برای
گشودن تهران بسیج کرد و در این فتح با نیروهای جنوب و گیلان همکار شد.
پس از فتح تهران به دست ملیون، مجاهدین تهران به منزل ستارخان سردار ملی جمع
شده و بنای مقاومت را گذاشتند.در سی ام رجب سال 1328 ه.ق در پارک اتابک که
منزلگاه وی و مجاهدان ایشان بود جنگ سختی بین قشون دولتی که می خواستند او را
خلع سلاح کنند در گرفت و عاقبت قشون دولتی غالب آمده سی تن را کشته و سیصد تن
را اسیر کردند. در نتیجه تیراندازی ها تیری به پای او اصابت کرد. در اثر آن تیر
مزاج ستارخان علیل شد.
مرگ سردار ملی را عصر روز سه شنبه 25 آبانماه 1293 شمسی مطابق به 28 ذیحجه 1332
قمری نوشته اند. سردار هنگام پیوستن به جاودانگی 48 سال داشت.
پیکر وی را در مقبره طوطی در جوار بقعه حضرت عبدالعظیم در شهرری به خاک سپردند.
عظمت کار سردارملی هنگامی درک می شود که بدانیم، وقتی وی و تفنگداران محله
امیرخیز تبریز به مقاومت علیه استبداد برخاستند تمام ایران در سکوت و رکود کامل
بود و مشروطه خواهان یا از ایران رفته بودند یا کنجی گزیده بودند و البته عده
ای در تبریز همراه وی بودند. مقاومت ستارخان و باقرخان و تفنگداران شجاع آنان
در محله امیرخیر و خیابان چنان جانانه و مخلصانه و مجاهدانه بود که در سرما و
گرما و در محاصره شدید شهر از سوی هزاران تن لشکر مستبدان از تهران و منطقه و
نداشتن سلاح و آذوقه، ماه ها مقاومت و دفاع و حمله کردند تا آرام آرام در گیلان
و اصفهان و خراسان، آن هم به نام ستارخان حرکت های مسلحانه شکل گرفت. و استبداد
محمدعلی شاهی عقب نشینی کرد و سرانجام به روسیه پناهنده شد. اما، سرگذشت و
پایان کار ستارخان و مجاهدانش در پایتخت، غم افزا و جانگداز است. از راه رسیده
ها و در خلوت خزیده ها و همدستان دول خارجی و استبداد داخلی و برخی آزادیخواهان
به نوا رسیده، عرصه را بر مجاهدان تنگ کردند و بلای جان مشروطه خواهان واقعی
شدند زیرا ستارخان ها را خار راه خود برای برخی اقدامات ناموجه می دیدند.
منبع:
IRIB
مقالات بيشتر:
به توپ بستن مجلس توسط محمدعلى شاه
