بزرگان ما همواره به نقش تربیتی و درس‌آموزی این کتاب شریف اشاره کرده‌اند و در حقیقت این کتاب را مشعل هدایتی دانسته‌اند که بشریت همواره به آن احتیاج دارد. آیت‌الله سید محمد باقر صدر در مقدمه کتاب صحیفه سجادیه می‌نویسد: «صحیفه سجادیه را باید به عنوان بزرگ‌ترین عمل اجتماعی متناسب با ضروریات مرحله‌ای که مسئولیت رهبری آن به عهده امام بود، معرفی کرد علاوه بر این یگانه میراث فرهنگ الهی، یک منبع بزرگ مکتبی و یک مشعل هدایت ربانی و یک مدرسه اخلاق و تربیت اسلامی است که با گذشت روزگاران پایدار می‌ماند و انسانیت پیوسته به این میراث محمدی و علوی نیازمند است و هر چه گمراهی‌های شیطان و فریبندگی دنیا فزون‌تر گردد، نیاز به آن بیشتر می‌شود.»[27]

آیت الله جعفر سبحانی، صحیفه سجادیه را مکتب عالی تربیت، درس زندگی و بسیار آموزنده معرفی کرده و درباره امام سجاد(ع) و اثر می‌نویسد: «...به تقاضای شرایط حاکم بر جامعه آن روز، از طریق دعا و نیایش توانسته است، جوهر عرفان و توحید را در قالب دعا ریخته و وظایف مسلمانان را در شدیدترین شرایط روشن سازد. آن شیفته دعا و نیایش، از طریق دعا به ما می‌آموزد که چگونه با خدا راز و نیاز کنیم و چگونه او را تنزیه بنماییم و چگونه درهای توبه را به روی خود بگشاییم و با جامعه به چه نحوی رفتار نماییم و راه نیکی به پدر و مادر و فرزندان و دوستان و همسایگان چیست؟ و سلوک انسان وارسته چگونه باید باشد؟ این کتاب به راستی یک مدرسه الهی است که همه نوع آموزش‌های اخلاقی، اجتماعی و سیاسی در آن هست و به یک معنا مکتب نمونه تربیت است که سید ساجدان با الهام از نیاکان و الهام الهی آن را پی‌ریزی کرده است.»[28]

صحیفه سجادیه شامل ادعیه کامله

فاضل اصفهانی در مقدمه خود بر صحیفه سجادیه می‌نویسد: «به راستى که دعاهاى مولایمان زین العابدین(ع) با وجود کثرتش از دعاهاى دیگر معصومین؟عهم؟ به خاطر انواع تضرعاتش و اظهار تذلّل و بیچارگى در پیشگاه خداى تعالى که در دیگر دعاها نظیر ندارد، متمایز و متفاوت است ... و اضافه مى کند که خداى تعالى هر یک از ائمه؟عهم؟ را به مزیت و خصوصیتى اختصاص داده که در دیگرى نیست به طور مثال شجاعت را به امیر المؤمنین(ع) ... داده و رقّت قلب و سوز و گداز را در دعاهاى زین العابدین(ع) به ویژه در صحیفه کامله قرار داده است».[31]

پى‏نوشت‏ها‏

.[1] محمد جعفری، سید حسین، تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه سید محمد تقی آیت اللهی، ص 391.
.[2] آقا بزرگ تهرانی در الذریعه به بیش از 50 شرح بر این کتاب اشاره کرده است. تهرانی، آقا بزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج13، ص 345-359.
[3]. آقا بزرگ تهرانی، همان، ج 15، ص 18 و جزایری، سید نعمت الله، قصص الانبیاء (قصص قرآن)‌ ترجمه فاطمه مشایخ، ص 766.
[4]. مطهری، مرتضی، فلسفه اخلاق، ص 36.
[5]. مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص 408.
[6]. مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، ج1، ص8.
[7]. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج6، ص 177-178 و ج 11، ص 192.
[8]. صحیفه سجادیه، چاپ شیخ حمد آفرندی به نقل از مقدمه آیت الله مرعشی نجفی و متن نامه‌های طنطاوی که از 318 ـ 322 درج گردیده است.
[9]. مطهری، مرتضی، آزادی معنوی، ص 61.
[10]. سید بن طاووس، فتح الابواب، ص 76.
[11]. ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، ج3، ص 279.
[12]. مطهری، مرتضی، اسلام و نیازهای زمان، ج1، ص 60.
.[13] مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص551 و مطهری، مرتضی، کلیات علوم اسلامی، کلام عرفان، حکمت عملی، ص 94-95.
[14]. جزایری، پیشین، ص 770.
.[15] همان، ص 766.
[16]. حضرت امام این تعبیر را در مواردى براى ادعیه اى که از ائمه(ع) وارد شده است، ذکر فرموده اند؛ ر.ک: امام خمینی، صحیفه نور، ج 21، ص 396.
.[17] امام خمینی، پیشین، ج21، ص 209-210.
[18]. حسن زاده آملی، حسن، رساله نور علی نور، ص 11.
[19]. ماهنامه پاسدار اسلام، شماره 10، مهرماه 1361، صفحه 13.
[20]. صحیفه سجادیه، چاپ شیخ حمد آفرندی به نقل از مقدمه آیت الله مرعشی نجفی و متن نامه‌های طنطاوی که از 318 ـ 322 درج گردیده است.
[21]. امام خمینی، وصیت نامه سیاسی الهی، ص 12.
[22]. خامنه‌ای، سید علی، انسان 250 ساله، ‌ ص 212.
[23]. فیض الاسلام، سید علی نقی، ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، ص 4.
[24]. پلنگی، محبوبه، مقاله « آنه ماری شیمل بانوی شرق شناس غربی» ص 32.
[25]. همان.
[26]. مطهری، مرتضی، آینده انقلاب اسلامی، ص 195.
[27]. صحیفه سجادیه، مقدمه ص 13 به قلم آیت الله سید محمد باقر صدر.
[28]. خاکسار، منصور، فرهنگ صحیفه سجادیه، ص.
[29]. جزایری، پیشین، ص 770.
[30]. شهیدی، پیشین، ص 191.
[31]. قرشی، باقر شریف، تحلیلی از زندگانی امام سجاد؟ع؟، ترجمه محمد رضا عطایی، ص 232.

منبع: نشریه معارف نهاد نمایندگی رهبری شماره 103