نهج البلاغه مانند قرآن كريم كتاب زنده است و هم چنان
مي‌درخشد و نظر دانشمندان را به خود جلب مي‌كند و به اكثر زبانهاي زندة دنيا
چون: فارسي، تركي، اردو، انگليسي، فرانسوي، آلماني، ايتاليائي و اسپانيايي و
اسپرانتو و غيره ترجمه شده است. البته پيداست استقصاء كامل ترجمه‌هاي نهج
البلاغه به زبانهاي مختلف دنيا براي ما مقدور نيست ولي باز مي‌توان نمونه‌هاي
فراواني پيدا كرد.
1. ترجمة نهج البلاغه = (الإشاعة)
به زبان اردو، مترجم سيد اولاد حسن بن محمد حسن سليم هندي امر دهوي معاصر متوفي
(1338) سيد علي نقي نقوي در تذكرة علماي اماميه پاكستان ذكر كرده است.[1]
2. ترجمة نهج البلاغه (سلسبيل فصاحت)
ترجمة نهج البلاغه به زبان اردو. مترجم: سيد ظفر مهدي كوهر ابن سيد وارث حسين
جائسي، مدير تحرير مجله «سهيل يمن» و كتابي هم دارد موسوم به «الله الله» كه در
رد عامه است. و در هند در دو جلد چاپ شده است.[2]
3. ترجمه نهج البلاغه / به زبان اردو
مترجم: سيد علي اظهر كهجوي هندي متوفاي 1352 هـ ترجمه بين سطرها نوشته و چاپ
شده است.[3]
استاد سيد عبدالعزيز طباطبايي در تعليقات خود بر «الذريعة» موسوم به «اضواء علي
الذريعة» مي‌گويد: دربارة مترجم اين كتاب نامه‌اي به علامه سعيد اختر رضوي در
پاكستان نوشتم او در پاسخ نوشت اين ترجمه مال سعيد علي اظهر نيست، بلكه مال
پسرش سيد علي حيدر (1303 ـ 1380 هـ) است كه به اشتباه به پدرش نسبت داده شده
است.[4] و شرح حال او در كتاب «مطلع انوار» (ص 354 ـ 359) آمده است.
4. ترجمة نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم: سيد يوسف حسن هندي امر دهوي، متوفاي 1352 هـ و در هند در سال 1926 م، در
بهترين چاپخانه‌ها چاپ شده است.[5]
5. ترجمة نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم: ميرزا يوسف حسين بن نادر حسين صدر الأفاضل لكهنوي. در اواخر مقيم لاهور
بود (1301 ـ 1408 هـ) شرح وي در كتاب «تذكره علماي امامية پاكستان» (ص 393 ـ
396) با ذكر تأليفاتش از جمله ترجمة نهج البلاغه آمده است.
6. ترجمة نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم: جعفر حسين لاهوري و در تاريخ 18 رجب سال 1375 = شباط 1956 از نگارش آن
فارغ شده است و اين ترجمه در هند و پاكستان بسيار رايج و متداول است و مكرر چاپ
شده است. از جمله در «لاهور» از طرف مؤسسه «كتب خانة مغل حويلي» چاپ سنگي
خورده. بدين ترتيب كه در دو ستون عمودي، در يك ستون متن عربي و در ستون ديگر
ترجمه قرار گرفته است. و چاپ ديگر در «اماميه بيليكشنز» پاكستان در سال 1985 م
انجام گرفته است و در اول آن مقالة مفصلي از علامه سيد علي نقوي دربارة آراء
ادبا و كلمات آنها دربارة نهج البلاغه چاپ شده است.[6]
7. ترجمة نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم: سيد محمد صادق، آن را خليق احمد نظامي در مقالة خود پيرامون نهج البلاغه
ذكر كرده است و آن را در شمارة اول مجلة «المجمع العلمي الهندي» منتشر ساخته
است.[7]
8. ترجمة نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم: حسن عسكري هندي حيدرآبادي، معاصر، در سال 1966 م در حيدرآباد دكن هند
چاپ شده است.[8]
9. منهاج نهج البلاغه ترجمة نهج البلاغه به زبان اردو
ترجمة سيد سبط حسن رضوي پاكستاني هنسوي (حدود 133 / 1915/ 1398 / 1978) شرح حال
او در كتاب «مطلع انوار» ص 250 آمده است.[9]
10. نيرنگ فصاحت
در ترجمة نهج البلاغه به زبان اردو. تأليف سيد ذاكر حسين اختر ابن سيد فرزند
علي هندي دهلوي واسطي (1315 ـ 1372 هـ)[10]. شرح حال وي در «تذكرة علماي امامية
پاكستان» ذكر شده است.
11. ترجمة نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم: صدر الأفاضل سيد مرتضي حسين لكهنوي، عالم معروف لاهور (1341 ـ 1407 هـ).
12. ترجمة نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم خطبه‌ها: ميرزا يوسف حسين .
مترجم نامه‌ها و كلمات قصار: غلام محمد زكي سرود كوئي، و لاهور پاكستان توسط
مؤسسه «حمايت اهل بيت» در سال 1394 هـ با مقدمه‌هاي: سيد علي نقي نقوي و سيد
محمد صادق لكهنوي و محمد بشير و ظفرحسن و مرتضي حسين و ظلّ حسنين، چاپ و انتشار
يافته است.
13. ترجمة و شرح نهج البلاغه به زبان اردو
به ترجمة: سيد رئيس احمد جعفري و نائب حسين نقوي و عبدالرزاق مليح آبادي و
مرتضي حسين، با هم ترجمه كرده‌اند و هر كدام ترجمة قسمتي را عهده‌دار بوده است
و در پاكستان چاپ شده است.[11]
14. ترجمة نهج البلاغه به زبان اسپانيائي
مترجم: عبدالجبار آرج، از ترجمة انگليسي سيد محمد عسكري به زبان اسپانيائي
برگردانده است و در اسپانيا به چاپ رسيده است. سپس در تهران مؤسسة الهاي وابسته
به وزارت ارشاد اسلامي ايران در سال 1989 م چاپ كرده است.[12]
15. ترجمة نهج البلاغه به زبان اسپانيائي
مترجم: دكتر محمد علي انزالد و مورالس.[13]
Dr. Muhammad Ali Anzaldua Morales.
16. ترجمة نهج البلاغه به زبان آلماني.
مترجم: محمد ايتات و يوسف امين انتون ديرل، در آلمان چاپ شده است. و همان چاپ
در تهران توسط كتابخانة عمومي چهل ستون افست گرديده است.[14]
17. ترجمة نهج البلاغه به زبان ايتاليائي
مترجم، دكتر پرويز دانش كجوري، ترجمة كامل. و از طرف مركز معارف اسلامي اروپا
در روم انتشار يافته و مؤسسة جهان خدمات اسلامي در تهران در سال 1400 هـ چاپ
كرده است.
18. ترجمة نهج البلاغه به زبان ايتاليائي
مترجم: انجلو ترنه زوني Angelo tereny zoni در روم چاپ شده است.
19. ترجمة نهج البلاغه به زبان فرانسه
به تبويب و ترجمة اكثر محتواي نهج البلاغه، توسط جمعي از علماي اسلام.
تقديم و اِعداد: سميح عاطف الزين. و عصام عبدالقادر غندور، و نبيه محمود
صيداني.
مقابله: دكتير سيدعطيه ابوالنجا.
چاپ: دار الكتاب اللبناني در بيروت سال 1985 م.
سپس از چاپ لبنان توسط انتشارات انصاريان قم سال 1409 = 1989 م افست شده است.
20. ترجمة نهج البلاغه به زبان فرانسه
مترجم: سيد مسرور حسين بن سيد معجز حسين رضوي هندي امر دهوي (7 رجب 1326 برابر
با 13 رجب 1376 هـ) مترجم جهت تبليغ به ماداگاسكار آفريقا رفت و در آنجا رحل
اقامت افكند و در امر تبليغ بسيار موفق بود به طوري كه جمع كثيري با دست او به
تشيع گرويدند و در آن شهر مؤسسه‌اي به نام «منارة مسرور» و مدرسه‌اي به نام
«مدرسة مؤيد الإسلام» بنياد نهاد و به زبانهاي: عربي، فارسي، اردو، انگليسي و
فرانسه مانند زبان مادري كاملاً مسلط بود و زبان آفريقايي را هم در مدت اقامتش
در آنجا به خوبي فرا گرفت و چاپخانه‌اي هم براي نشر كتب اسلامي تأسيس نمود و
نهج البلاغه را به زبان فرانسه و گجراتي ترجمه كرد.[15]
21. ترجمة نهج البلاغه به زبان انگليسي
تلفيقي است از ترجمة مراكز اسلامي خراسان و ترجمة سيد محمد عسكري جعفري و ترجمة
سيد عليرضا، كه آن را استاد سيد هادي خسروشاهي در سال 1395 هـ در مركز بررسيهاي
اسلامي قم چاپ كرده است و چاپ دوم در سال 1398 هـ بوده و در سال 1984 ميلادي
نيز از طرف مركز ثقافي اسلامي اروپا در رم انتشار يافته است.
22. ترجمة نهج البلاغه به زبان انگليسي
مترجم ميرزا جعفر بن حاج احمد آقا بن نجفقلي تبريزي طسوجي نجفي، ساكن هند،
متولد حدود سال 1328 هـ و متوفاي ذي الحجة 1402 هـ .
ترجمه‌اش را به پايان رساند و اقدام به چاپ كرد كه در چاپ متوقف شد.[16]
23. ترجمة نهج البلاغه به زبان انگليسي
مترجم:حسين محمد جعفري پاكستاني، ظاهراً ناتمام است.
24. ترجمة نهج البلاغه به زبان انگليسي
ترجمه: سيد انصار حسين رضوي هندي، ترجمة قسمت نامه‌ها از عبدالرزاق خان مليح
آبادي و ترجمة قسمت حِكَم و كلمات قصار از سيد مرتضي حسين مي‌باشد.
در سال 1970 م در لكهنو و 1976 و 1396 هـ در حيدرآباد هند در 680 صفحه چاپ شده
است.[17]
25. ترجمة نهج البلاغه به زبان انگليسي
مترجم: دكتر محمد علي حاج سلمين، در بمبي هند چاپ شده است.
26. ترجمة نهج البلاغه به زبان انگليسي
مترجم: مفتي جعفر حسين، متولد سال 1916 م و از ترجمة آن ظهر جمعه 10 رجب سال
1375 هـ در لاهور فارغ شده و در كراچي به چاپ رسيده است.[18] و آن را مركز
بررسيهاي اسلامي قم در سال 1398 هـ در 736 صفحه تجديد چاپ نموده است. شرح حال
مترجم در كتاب «تذكرة علماي امامية پاكستان» در صفحة 70 ـ 72 آمده است.
27. ترجمة نهج البلاغه به زبان انگليسي
مترجم: سيد عليرضا، سكرتر سابق وزارت خارجة پاكستان، و آن را در سال 1973 م
پيرمحمد ابراهيم در كراچي در سه جلد چاپ كرده است و بار ديگر مؤسسه جهاني خدمات
اسلامي در تهران 1401 = 1980 م در 816 صفحه به چاپ رسانده است. و نيز در سال
1407 = 1987 در مركز بررسيهاي اسلامي قم تجديد چاپ شده است.
28. ترجمة نهج البلاغه به زبان انگليسي
مترجم: سيد علي نقي نقوي، و در ماه جمادي الثاني سال 1375 هـ از آن فارغ شده و
در هند چاپ شده است. بعد در سال 1409 هـ انتشارات انصاريان در قم چاپ كرده است.
سپس مرحوم شيخ حسن سعيد تهراني چاپ نموده و انتشارات كتابخانة مسجد جامع در
تهران آن را منتشر ساخته است.
29. ترجمة نهج البلاغه به زبان انگليسي (با شرح مختصر و
تعليقات)
مترجم: سيد محمد عسكري جعفري، از طرف مؤسسه الزهرا در حيدرآباد هند سال 1965 م
در 560 صفحه چاپ شده است. و بار ديگر در سال 1967 م
در بوناي هند چاپ گرديده. بار سوم و چهارم
مركز اسلامي خراسان واقع در كراچي در سالهاي 1971 و 1977 چاپ كرده. و چاپ چهارم
و پنجم توسط مؤسسة جهاني واقع در آمريكا انجام گرفته و نيز در هند مجدداً در
سال 1984 به چاپ رفته است. و باز مؤسسة «تاريخ
تراسيل» در آمريكا سال 1987 و مجدداً در سال 1981 چاپ نموده است. و همين ترجمه
را حاج آقا سعيد تهراني جزء انتشارات مسجد جامع تهران در 300 صفحه چاپ كرده
است.[19]
30. ترجمة نهج البلاغه به زبان صرب و كروات (زبان اهل
بوسني)
ترجمه توسط محمود جخاهيج ـ معاون نخست وزير بوسني ـ و محمد علي حاجيج انجام
گرفته و خبر اين ترجمه را مجلة «كيهان فرهنگي» در شمارة اول سال 9 و فروردين
ماه 1371 ش در ص 57 انتشار داده است.
31. ترجمة نهج البلاغه به زبان تركي استانبولي
مترجم: پروفسور عبدالباقي گولپينارلي (1317 ـ 1402 هـ) ساكن استانبول استاد
دانشگاه استانبول و دانشمند مطلع و محقق و نويسندة تواناي شيعي و صاحب تأليفات
زياد از جمله همين ترجمة نهج البلاغه. ترجمة مرحوم عبدالباقي، براي نخستين بار
در سال 1973 توسط انتشارات «بني شرف معارف» در استانبول در 463 صفحه چاپ شده
است و همان چاپ را انتشارات انصاريان در قم سال 1397 = 1401 و 1981 = 1409 هـ
افست نموده است.
32. ترجمة نهج البلاغه به زبان كجراتي
مترجم: سيد سرور حسن ابن سيد معجز حسين رضوي هندي امروهوي مراد آبادي (1326 ـ
1376) و قبلاً گفتيم وي نهج البلاغه را به زبان فرانسه نيز ترجمه كرده است و
شرح حالش در كتاب «تذكرة علماي امامية پاكستان» ص 383 آمده است.
33. ترجمة نهج البلاغه به زبان كجراتي
مترجم: مولوي غلام علي بن اسماعيل هندي بهاونكري (1283 ـ 367 هـ) جلد اول آن در
200 صفحه چاپ شده است.[20] و مكرر تجديد چاپ شده تا
آن كه چاپ هشتم آن در سال 1983 م در لاهور انجام گرفته است.[21]
34. ترجمة نهج البلاغه به زبان سند
مترجم: لعلي محمدو راهوسندي و در سال 1975 م در كراچي چاپ شده است.
35. ترجمة نهج البلاغه به زبان سند به شعر و نظم
مترجم: حافظ مير محمد حسن علي خان بن مير محمد نصير خان حيدرآبادي، حيدر آباد
سند (1240 ـ 1324 هـ) مترجم قرآن را در ده سالگي حفظ كرده بود. نقوي در كتاب
«تذكرة علماي اماميه پاكستان» صفحة 289 ـ 290 شرح حال او را نوشته و مؤلفات وي
را شمرده از جمله همين كتاب.
36. ترجمة نهج البلاغه به زبان سند
مترجم: مولانا محمد رضا نجفي فرزند درياخان پاكستاني سندي خيربوري متولد 1945 م
و ترجمة وي هنوز چاپ نشده است و نقوي در «تذكرة علماي امامية پاكستان» صفحة 303
شرح حال او را نوشته است.
37. ترجمة نهج البلاغه به لغت گيلكي و آن زبان مردم
گيلان در شمال ايران است.
مترجم: م. ب. جكتاجي. و قسمتي از آن در مجلة «گيله‌ور» در دو شمارة 6 و 7 از
سال اول (آذر و دي سال 1371 شمسي) صفحة 19 انتشار يافته است.
38. ترجمة نهج البلاغه به زبان فارسي
مترجم آن معلوم نيست. ترجمه‌اي از قرن ششم به زبان فارسي قديم كه بين سطرهاي
نهج البلاغه به خط قديم نوشته شده است و اين قديمي‌ترين كتابي است كه روي اوراق
سمرقندي نگارش يافته است و تاريخ كتابت متن عربي اين نسخه نهج البلاغه سال 573
هـ مي‌باشد و اين نسخه در كتابخانة مركزي دانشگاه تهران موجود است و تحت شمارة
4876 ثبت شده است.[22]
39. ترجمة نهج البلاغه به زبان فارسي
تأليف بعض اعلام قرن ششم و ممكن است يكي از خراسانيها باشد.
نسخه‌ي از آن كه در سال 973 نوشته شده و ترجمه‌ها وسط سطر نهج البلاغه قرار
گرفته، موجود است و آن نسخه‌اي است بسيار نفيس و با آب طلا تزيين شده و در اول
آن لوحة فني دارد و آن را شاه عباس صفوي به كتابخانة امام رضا ـ عليه السلام ـ
در مشهد مقدس در سال 1071 هـ وقف كرده است و اين كتاب در كتابخانة آستان قدس
قسمت مخطوطات تحت شمارة 2180 ثبت شده است و آن را دكتر عزيزالله جويني تحقيق
كرده و در دو جلد چاپ كرده است و متن نهج البلاغه در بالاي صفحات قرار دارد و
از انتشارات «شركت انتشارات علمي و فرهنگي» در سال 1408 هـ ق مي‌باشد.
40. ترجمة نهج البلاغه به زبان فارسي
ترجمه‌اي است به فارسي قديم از قرن هفتم يا قبل از آن. و آن در نسخه‌اي از نهج
البلاغه نوشته شده كه تاريخ كتابت آن 818 هـ است بدين ترتيب كه ترجمه‌ها به خط
قديم وسط سطرها قرار گرفته است و اين نسخه در كتابخانة عمومي مسجد گوهرشاد مشهد
مقدس تحت رقم 104 موجود است.[23]
41. ترجمة نهج البلاغه به زبان فارسي
ترجمة فارسي قديمي است كه روي نسخه‌اي از نهج البلاغه نوشته شده و آن را شخصي
به نام «محمد بن سلطان الحافظ بالشجرف» به خط فارسي در وسط سطرها نگاشته است و
از آن در ماه مبارك رمضان 891 فارغ شده است و شايد ترجمه هم از همان شخص باشد
كما اين كه ديوان امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ موسوم به «انوار العقول في
اشعار وصيّ الرسول ـ صلّي الله عليه و آله ـ» را با ترجمة فارسي آن خلال سطرها،
به آن ملحق نموده است. و اين نسخة خطي نفيس در كتابخانة آيت الله مرعشي در قم
به شمارة 826 موجود است.[24]
42. ترجمة نهج البلاغه به زبان فارسي
در نسخه‌اي از نهج البلاغه كه تاريخ آن 918 مي‌باشد وسط سطرها نگارش شده است و
اين نسخه در «دارالكتب الظاهرية» در دمشق به شماره 755 موجود است.[25]
43. ترجمة نهج البلاغه به زبان فارسي
به ترجمه: كمال الدين حسين بن شرف الدين عبدالحق الالهي اردبيلي متوفاي 950 هـ
در سالهاي 1267 هـ و 1288 هـ در تبريز چاپ شده است.
و با متن نهج البلاغه نيز در وسط سطرها در سالهاي 1343 هـ و 1355 هـ چاپ سنگي
شده است و سپس (دفتر نشر فرهنگ اهل بيت) در تهران افست كرده و كمي از حجم آن
كاسته است.
و يك نسخه خطي از آن با اين خصوصيات كه ترجمه‌ها به خط فارسي در وسط سطرهاي نهج
البلاغه قرار گرفته و تاريخ تحرير آن 920 هـ مي‌باشد و تاريخ نگارش متن عربي
نهج البلاغه همان نسخه 912 هـ است و اين نسخه در كتابخانة مركزي دانشگاه تهران
به شماره 2389 موجود است.
44. ترجمة نهج البلاغه
ترجمه: عزّالدين جعفر بن شمس الدين آملي. و از آن روز دوشنبه 29 ذي القعدة سنة
944 هـ فارغ شده، به اسم وكيل السلطنه تاج الدين آقا حسن مت، از وزراء مازندران
و در سال 1397 هـ در مشهد چاپ شده است.[26]
45. ترجمة نهج البلاغه به زبان فارسي
در نسخه‌اي از نهج البلاغه كه به تاريخ 960 هـ نگارش يافته، به خط فارسي وسط
سطرها نوشته شده است و در آخر آن آمده است: «كتبه العبد المذنب ياري الكاتب» و
اين نسخه در كتابخانة امام رضا ـ عليه السلام ـ در مشهد مقدس موجود است و تحت
شمارة 8058 ثبت شده است.
46. ترجمة نهج البلاغه
از قرن هشتم يا نهم. مترجم موارد مشكل را ترجمه كرده نه همة نهج البلاغه و خلال
سطرهاي نهج البلاغه نوشته است و يك نسخه از آن در كتابخانة دانشكدة ادبيات
دانشگاه تهران به شماره 75295 موجود است و آن از مخطوطات امام جمعة كرماني است.
47. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
آن را شخصي به نام محمدحسين نوشته و از نگارش آن در ماه ربيع الآخر 1093 فارغ
شده است و به خط فارسي خلال سطرهاي نهج البلاغه به خط نسخ نوشته است و آن در
كتابخانة «المتحف البريطاني» به رقم 18401 ADD نگهداري مي‌شود.[27]
48. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
مترجم: سيد شرف الدين علي بن محمد نصير دست غيب حسيني شيرازي، از مشايخ محمد
مؤمن بن محمد قاسم جزائري شيرازي است. ترجمة نهج البلاغه را در ماه رمضان سال
1110 هـ شروع كرده و در ربيع الآخر سال 1111 هـ به پايان رسانده و ترجمه را با
خط خود وسط سطرهاي نهج البلاغه نوشته و‌آن را محب علي كازروني سال 1111 هـ تمام
كرده است. و آن از مخطوطات كتابخانة عمومي مَلِك در تهران مي‌باشد و تحت شمارة
2216 ثبت شده است.[28]
49. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
مترجم آن معلوم نيست ولي در قرن يازدهم مي‌زيست و در كتابخانة مجلس تهران به
شمارة 2019 موجود است و در فهرست كتابخانة مزبور چنين توصيف شده است:
نسخة نفيس، نهج البلاغه با خط نسخ خوش و عناوين آن با آب طلا و ترجمه‌ها با رنگ
قرمز وسط سطرها به خط فارسي زيبا نوشته شده و شرح ابن ابي الحديد هم در هامش به
خط فارسي زيبا نگارش يافته است.[29]
50. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
مترجم: محمد بن نصر الله خوئي، بدين ترتيب كه ترجمه به خط فارسي در وسط سطرها و
متن عربي نهج البلاغه با خط نسخ نوشته شده است و اين نسخه در كتابخانة مركزي
دانشگاه تهران به شمارة 3521 موجود است.[30]
51. ترجمة نهج البلاغه به زبان فارسي
نسخة خطي به شماره 3927 در كتابخانة عمومي وزيري يزد است و در سال 1114 ميان
سطرهاي نهج البلاغه نوشته شده است.[31]
52. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
آن را شخصي به نام «حمزه بن بير هلال حسيني» در سال 882 هـ روي نسخه‌اي از نهج
البلاغه نوشته است، بدين طرز كه ترجمه‌ها خلال سطرها به خط قديم روي ورق
سمرقندي نگاشته شده و اين نسخه در كتابخانه عمومي وزيري يزد به شماره 120
نگاهداري مي‌شود.[32]
53. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
مترجم: ميرزا جهانگير خان (ناظم الملك ضيائي حسيني مرندي) (متوفاي 1352 هـ) از
اكابر فضلاي درباريان ايراني كه مدتي به سفارت بغداد منصوب و مصدر خدمات كشوري
بسياري بود علاوه بر خدمات كشوري در مراتب كمالي نيز ممتاز و داراي مقامي بلند
بود، در شعر نيز طبعي عالي داشته و خود را «ضيائي» تخلّص مي‌نمود و از جمله
آثار قلمي او ترجمة فارسي نهج البلاغه است.[33]
54. ترجمة نهج البلاغه به شعر فارسي (نظم نهج البلاغه )
اثر بعضي از ادباء، مرحوم شيخ آقا بزرگ تهراني از شيخ احمد واعظ يزدي ساكن
شاهرود نقل كرده است كه يك نسخه از آن را در بعضي كتابخانه هاي بمبئي هند ديده
است.[34]
55. نهج البلاغه منظوم
ناظم: شاعر اهل بيت مرحوم ميرزا محمدعلي انصاري قمي (متوفاي 1405 هـ) و در سال
1369 هـ در ده جزء چاپ شده و قبل از سال 1400 هـ توسط انتشارات زرين در تهران
در 5 جلد افست گرديده است.[35]
56. خورشيد هدايت
و آن ترجمة نهج البلاغه به شعر فارسي است. سراينده: عباس ايران دوست گوهري
بروجردي. و آن را كتابخانة اسلاميه در تهران سال 1384 هـ در دو مجلد چاپ كرده
است.
57. نهج البلاغه ميراث درخشان امام علي ـ عليه السلام ـ
ترجمه و نگارش: محمد مقيمي، متن عربي از روي نهج البلاغه صبحي صالح افست شده و
كتابخانة سعدي در تهران آن را بدون تاريخ انتشار داده است و چاپ دوم نيز در سال
1359 هـ در همانجا در 1380 صفحه انجام گرفته است.
58. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
به ترجمه: نويسندة پركار، مرحوم شيخ مصطفي زماني اصفهاني نجف آبادي، نزيل قم
متوفاي 1411 هـ اين ترجمه همراه متن نهج البلاغه در قم مكرر چاپ شده است.
59. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
ترجمه: فريدون سالكي، يكي از قضات محاكم در تهران. سال 1397 هـ در تهران چاپ
شده است.
60. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
ترجمه: احمد سپهر خراساني، معاصر. آن را كتابخانه اشرفي تهران سال 1397 هـ با
اصل عربي نهج البلاغه در 1529 صفحه چاپ كرده است. بار دوم در سال 1400 هـ در دو
جلد چاپ شده است.
61. سخنان جاويدان
مترجم و نگارنده داريوش شاهين. ترجمه و شرح كوتاه نهج البلاغه به زبان فارسي
است. چاپ اول آن در سال 1398 هـ در تهران انجام يافته و بعد از آن مكرر چاپ شده
و چاپ پنجم آن در سال 1402 هـ بوده است و در 1632 صفحه.
62. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
به ترجمه: مرحوم عمادزاده اصفهاني، عماد الدين حسين بن احمد، مقيم تهران.
متوفاي 1410 هـ صاحب تأليفات زياد و چاپ اول آن در سال 1400 انجام گرفته و از
آن پس توسط انتشارات شرق در تهران مكرر تجديد چاپ گرديده است.
63. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
مترجم: سيد عبدالمطلب حسيني شيرازي، در تهران سال 1401 هـ به طبع رسيده است.
64. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
ترجمة كامل نهج البلاغه، در يك جلد بزرگ.
مترجم: محمد جواد شريعت، معاصر، آن را كتابخانه (مشعل) اصفهان در سال 1400 هـ
با متن عربي نهج البلاغه چاپ كرده است.
65. ترجمه نهج البلاغه مولا علي بن ابيطالب
اميرالمؤمنين
تأليف: دكتر اسدالله مبشري. معاصر. آن را (دفتر نشر فرهنگ اسلامي) در تهران چاپ
كرده و چاپ سوم آن در سال 1408 هـ با متن عربي در سه جلد به طبع رسيده است.
66. ترجمة نهج البلاغه
به ترجمه: شيخ محمد علي شرقي و آن را دارالكتب الإسلاميه تهران در سالهاي 1404
و 1407 و 1410 هـ در 558 صفحه مكرر چاپ كرده است.
67. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
دكتر سيد جعفر شهيدي بروجردي، مقيم تهران. استاد دانشگاه و محقق و نويسنده
توانا و صاحب تأليفات ارزشمند. در سال 1408 هـ در تهران همراه تعليقات و فهارس
در 596 صفحه چاپ شده است و چاپ دوم آن در سال 1412 هـ انجام يافته است.
68. سخنان علي ـ عليه السلام ـ از نهج البلاغه به فارسي
تبويب و ترجمه: نويسندة توانا و شهير جواد فاضل لاريجاني، آملي مقيم تهران
متوفاي سال 1380 هـ مرحوم جواد فاضل به قلم شيواي خود سخنان امام ـ عليه السلام
ـ را ترجمه نموده گرچه ترجمه‌اش ، ترجمة آزاد است ولي هر چه هست بسيار زيبا و
دل انگيز است.
در سال 1361 هـ در تهران چاپ شده و تاكنون بيش از ده بار در تيراژ وسيع به زيور
طبع آراسته و چاپ نهم آن در سال 1381 به سعي و اشراف استاد سيد حسن سادات ناصري
اصفهاني بوده است و از آن به بعد هم مكرر به طبع رسيده است.
69. ترجمة نهج البلاغه به فارسي
مترجم: سيد جمال الدين دين‌پرور تهراني، مدير و مؤسس بنياد نهج البلاغه در
تهران و قم و برخي شهرهاي ديگر، از خصوصيات ترجمة وي اين است كه ساده و روان در
فهم عموم است. ظاهراً هنوز چاپ نشده است.
70. ترجمة كلمات قصار به فارسي و فرانسه
مؤلف: سيد مهدي لاجوردي زاده.
مؤلف در پيشگفتار كتابش مي‌نويسد: در اواخر سال 1323 شمسي كتابي به دستم رسيد
كه دانشمند معظم مورخ الدوله سپهر كلمات قصار اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب ـ
عليه السلام ـ را به فارسي و فرانسه ترجمه نموده بود. ملاحظه آن بر آنم داشت تا
با افزودن اشعاري آن را تكميل نمايم. در فروردين 1324 سي كلمه را به قالب شعر
درآوردم ليكن به علت كثرت مشغله نتوانستم به كار خود ادامه دهم تا اين كه در
سال 1361 بر آن شدم تا كار ناتمام قريب 40 سال پيش را به پايان رسانم و شروع به
كار نمودم.
بنابراين اصل كتاب «ترجمة كلمات قصار» به فارسي و فرانسه از سپهر است.
مرحوم لاجوردي زاده ترجمة فارسي آن را به قالب شعر درآورده و آن را به هزينة
خود چاپ كرده است.
71. ترجمة نهج البلاغه (فارسي)
از نظام الدين علي بن حسن گيلاني تاريخ پايان 1036 هـ ق نسخه‌اي از آن در
كتابخانة مولوي حسن يوسف هندي در كربلا موجود است.[36]
72. ترجمة نهج البلاغه (فارسي)
نوشته: مرحوم سيد حبيب الله خوئي مؤلف «منهاج البراعة في شرح نهج البلاغه»
متوفاي 1324، اين ترجمه با منهاج البراعة چاپ شده است.[37]
73. ترجمة نهج البلاغه (فارسي)
اثر: حسين بن شرف الدين اردبيلي، معاصر شاه اسماعيل صفوي. در سال 1355 هـ ق با
نهج البلاغه چاپ و تازگي از روي همان چاپ افست شده است.[38]
74. ترجمه نهج البلاغه (فارسي)
نوشته: محمد بن نصرالله خويي. نسخة اصلي آن در كتابخانة مركزي دانشگاه موجود
است.[39]
75. ترجمه نهج البلاغه (فارسي)
به وسيلة مترجم ناشناخته، نسخه مورخ 891 هـ در كتابخانه آيت الله مرعشي قم
موجود است.[40]
76. ترجمة نهج البلاغه (فارسي)
مترجم آن معلوم نيست. نسخه‌اي به تحرير ملاعبدالله بن حسين در 973 در كتابخانة
آستان قدس رضوي موجود است و شايد ترجمه از كاتب نسخه باشد.[41]
77. ترجمه نهج البلاغه (فارسي)
مترجم ناشناخته، نسخه آن به تحرير حمزه بن ميرهلال حسيني در 882 در كتابخانة
وزيري يزد موجود است.[42]
78. ترجمة نهج البلاغه (فارسي)
مترجم ناشناخته، نسخة آن مورخ 1114 هـ ق در كتابخانة وزيري نگهداري مي‌شود.[43]
79. نهج البلاغه در سخنان علي ـ عليه السلام ـ (فارسي)
از محسن فارسي. ترجمة متن نهج البلاغه، چاپ پنجم تهران امير كبير، 1359 ش.
80. نهج البلاغه به زبان صربو كرواتي
نهج البلاغه توسط محمود چخاهيج و محمد علي حاجيج دو تن از مترجمين به زبان صربو
كرواتي ترجمه شده، حاشيه نگاري و طراحي صفحات اين كتاب را 26 تن از هنرمندان به
عهده گرفتند در نهج البلاغه ترجمه شده نمونه‌اي از دست خط علي ـ عليه السلام ـ
و بخش‌هايي از نمونه قديمي آن كه در دانشگاه تهران موجود است، به آن اضافه
گرديده است محمود چخاهيج معاون نخست‌وزير بوسني و هرزگوين كه خود يكي از
مترجمين است، اظهار داشت كه براي چاپ ده هزار جلد ترجمه شده 120 هزار دلار
مورد نياز است كه فعلاً قادر به تأمين آن نيستيم.[44]
81 . ترجمة نهج البلاغه (فارسي)
به ترجمه: استاد ميرزا عمران عليزاده از فضلاي معاصر تبريز و آن را در سال 1377
در دو جلد در 864 صفحه چاپ كرده است. و براي اين كه براي اشخاص كم سواد تشخيص و
تطبيق معني بر متن دشوار نباشد، جمله به جمله ترجمه كرده است و از مزاياي ديگر
اين ترجمه اين است كه براي خطبه‌ها و نامه‌ها و كلمات قصار به استثناي چند تا
مدارك و مصادر ديگري در پاورقيها ذكر كرده است.
ترجمه اگر چه چندان سليس به نظر نمي‌رسد، ولي از دقت نظر بيشتري برخوردار است.
82. ترجمه نهج البلاغه (فارسي)
به ترجمه: استاد محمد دشتي كه اساتيد و مدرسان نهج البلاغه بود و در سال 1380
توسط مؤسسه فرهنگي تحقيقاتي اميرالمؤمنين در 1 جلد 960 صفحه‌اي كه شامل ترجمه و
معجم المفهرس موضوعي نهج البلاغه مي‌باشد، چاپ شده است.
دنياي نهج البلاغه، ص 187
پانوشت:
[1] . الذريعه، ج 4، ص
144 و ج 14، ص 116.
[2] . الذريعه، ج 4، ص 144 و ج 14، ص 130.
[3] . الذريعه، ج 4، ص 144 و ج 14، ص 141.
[4] . مجلة تراثنا، ش 4، سال 7، شوار 1412 هـ .
[5] . آثار الشيعة، ص 101، به نقل تراثنا.
[6] . مجلة تراثنا، شماره 47، سال 7، ص 73.
[7] . مجلة تراثنا، شماره 47، سال 7، ص 73.
[8] . مجلة تراثنا، شماره 47، سال 7، ص 73.
[9] . مجلة تراثنا، شماره 47، سال 7، ص 73.
[10] . الذريعة،ج 4، ص 144 و ج 14، ص 126 و ج 24، ص 435.
[11] . همان.
[12] . همان.
[13] . همان.
[14] . همان.
[15] . تذكرة علماي امامية پاكستان، نقوي، ص 349 و 350.
[16] . مجلة تراثنا، شمارة 4، سال 7، ص 66.
[17] . همان.
[18] . همان.
[19] . تراثنا، همان شماره.
[20] . الذريعة،ج 4، ص 146 و ج 24، ص 413 و ج 14،ص
142.
[21] . مجلة تراثنا، همان.
[22] . فهرستها، ج 14، ص 3917.
[23] . مجلة تراثنا، ش 4، سال 7، ص 77.
[24] . فهرست فارسي، ج 3، ص 26.
[25] . فهرس دار الكتب الظاهرية، الكتب الادبية، ج
2، ص 367؛ مصادر نهج البلاغه، ج 1، ص 195.
[26] . مجلة تراثنا، شمارة 4، سال 7، ص 79؛ مقالة
مرحوم آقا عزيز الله طباطبايي.
[27] . تراثنا، شماره 4، سال 7، ص 88.
[28] . فهرست كتابخانة ملك، ج 1، ص 786.
[29] . فهرست كتابخانة مجلس، ج 6، ص 16 و 17.
[30] . فهرست نسخه‌هاي خطي، ج 12، ص 2537.
[31] . فهرست همان كتابخانه، ج 5، ص 185 و ج 1، ص
152.
[32] . همان.
[33] . الذريعة، ج 4، ص 99.
[34] . الذريعة، ج 4، ص 146 و ج 24، ص 237، شماره
1188.
[35] . الذريعة، ج 24، ص 414.
[36] . الذريعة، ج 2، ص 426 و ج 14، ص 136.
[37] . نقباء البشر، ج 1، ص 362؛ الذريعة، ج 4، ص
145 و ج 14، ص 122 و ج 23، ص 157.
[38] . فهرست مشار، ج 1، ص 883.
[39] . فهرست كتابخانة مركزي، دانشگاه، ج 12، ص
2537.
[40] . فهرست كتابخانة مرعشي، ج 3، ص 26.
[41] . الذريعة، ج 14، ص 118؛ فهرست آستان قدس، ج 5،
ص 200.
[42] . كتابخانة وزيري، ج 1، ص 152.
[43] . همان، ج 5، ص 185.
[44] . كيهان فرهنگي، سال 9، شماره 1، ص 57.
منبع:
سايت انديشه قم
