دعوت يونس(ع) به توحيد
در شهر نينوا و در اوج بت پرستي و در تاريكي جهل و شرك، يونس نور ايمان را شعله
ور ساخت و پرچم توحيد را بر كف گرفت و به قوم نادان خود گفت: عقل شما عزيزتر از
آنست كه بت را عبادت كند و جبين- پيشاني- شما گرامي تر از آن است كه بر اين
جمادات بي روح سجده كند، به خود آييد و از خواب غفلت بيدار شويد و به چشم دل
بنگريد تا ببينيد كه در وراي اين جهان بديع، خدايي بزرگ وجود دارد كه يگانه و
بي نياز است و تنها ذات كبريايي او شايسته عبادت و ستايش است.
او مرا براي راهنمايي شما فرستاده و از در رحمت، مرا بر شما مبعوث كرده تا شما
را به سوي او راهنمايي و ارشاد كنم، زيرا پرده هاي جهل و ناداني عقل و ديده شما
را پوشانده و از درك حقايق عاجزيد.
قوم يونس با شنيدن اين سخنان تازه و صحبت از خداي يگانه، دچار حيرت و وحشت شدند
و چون از خدايي شنيدند كه تاكنون او را نشناخته اند، بر ايشان گران آمد كه
ببينند يك نفر از خودشان بر آنان برتري يابد و ادعاي پيغمبري و رسالت نمايد،
لذا به يونس گفتند: اين مهملات چيست كه مي بافي؟! اين خدايي كه ما را به سوي آن
دعوت مي كني كيست؟ ما خداياني داريم كه پدرانمان ساليان سال آنها را پرستش مي
كرده اند و ما هم اكنون آنها را مي پرستيم. چه چيز تازه اي در جهان به وجود
آمده و چه حادثه جديدي اتفاق افتاده كه ما بايد دين اجدادمان را كنار بگذاريم و
به دين ابداعي و تازه تو روي آوريم؟
يونس گفت: پرده هاي تقليد را از چشم هاي خود برداريد و عقل خود را از حجاب
خرافات برهانيد، اندكي فكر كنيد و قدري بيانديشيد. آيا اين بت هايي را كه صبح و
شب مورد توجه قرار مي دهيد، در برآوردن حاجات و يا دفع شر و بليات مي توانند
شما را ياري كنند، براي شما نفعي دارند و يا مي توانند شري را از شما بر طرف
گردانند؟! آيا اين بت ها مي توانند چيزي را خلق و يا مرده اي را زنده نمايند،
بيماري را شفا دهند و يا گمشده اي را هدايت كنند؟!
آيا اگر من بخواهم به آنها ضرري برسانم مي توانند از اين امر جلوگيري كنند؟ و
يا اگر آنها را بشكنم و ريز ريز كنم مي توانند دوباره خود را استوار سازند!
آخرين هشدار يونس(ع)
يونس گفت: چرا از ديني كه شما را به سوي آن دعوت مي كنم روي مي گردانيد و از آن
اعراض مي كنيد، در حالي كه اين دين به شما قدرت مي دهد امور خود را اصلاح كنيد،
وضع جامعه خود را سامان دهيد و اجتماع خود را تقويت و بهسازي كنيد. دين من شما
را امر به معروف و نهي از منكر مي نمايد، ستمگري را مغضوب و صلح و عدالت را
تاييد و تمجيد مي كند، امنيت و اطمينان را بين شما به وجود مي آورد، شما را
توصيه مي كند كه نسبت به مستمندان مهرباني و به بينوايان لطف روا داريد،
گرسنگان را اطعام و اسيران را آزاد سازيد. به عبارتي، دين من، شما را به سعادت
و صلابت رهبري مي كند.
يونس پيوسته از سر خير خواهي و مهرباني قوم خود را پند و اندرز داد ولي در پاسخ
غير از عناد و استدلال هاي جاهلانه چيزي نمي شنيد.
مردم نينوا در پاسخ به استدلال يونس گفتند: تو نيز مانند ما بشري و يكي از
افراد اجتماع ما هستي، ما نمي توانيم روح خود را آماده پيروي از تو كنيم و گوش
به سخنان تو بسپاريم و دعوتت را تصديق بنماييم. دست از دعوت خود بردار و ما را
به حال خود واگذار! آنچه تو از ما مي خواهي براي ما قابل پذيرش نيست.
يونس گفت: من با زبان خوش و مسامحه با شما سخن گفتم، و با منطق شما را به خير و
صلاحتان دعوت كردم، اگر گفتار من در اعماق روح شما اثر كند به هدفي كه به آن
اميدوار و به ايماني كه طالب آن بوده ام، رسيده ام؛ ولي اگر دعوت مرا رّد كنيد
بايد بدانيد كه بلايي سخت بر شما نازل مي گردد و هلاكت شما نزديك است. به زودي
پيش درآمد عذاب را مي بينيد و بايد منتظر عواقب آن باشيد.
قوم به يونس گفتند: اي يونس، ما دعوت تو را نمي پذيريم و از تهديد تو نيز هراسي
نداريم، اگر راست مي گويي آن عذابي كه ما را از آن مي ترساني بر ما نازل كن!
صبر يونس لبريز شد، عرصه بر او تنگ آمد و چون از بحث خود
نتيجه اي نگرفت، از آنان نااميد گشت و با خشم و ناراحتي دست از آنان شست و شهر
و قوم خود را رها كرد، زيرا هر چه مردم را دعوت كرد، آنان ايمان نياوردند و حجت
و برهان او را نپذيرفتند و در آن تفكر و تامل نكردند. بدين ترتيب يونس فكر كرد
كه مسئوليت او به پايان رسيده است و آنچه انجام داده كفايت مي كند، در صورتي كه
اگر يونس بر دعوت خود پافشاري و اصرار مي كرد و با صبر بيشتر آن را پي گيري مي
كرد شايد در ميان مردم نينوا افرادي پيدا مي شدند كه به او ايمان آورند و دعوت
او را لبيك گويند و دل به حقيقت بسپارند، از كرده خود پشيمان گشته و توبه كنند،
ولي يونس تاب نياورد و به استقبال قضاء و نزول كيفر الهي از شهر خارج شد.
نزول عذاب بر قوم
يونس(ع)
هنوز یونس از نینوا دور نشده بود كه مردم اعلام خطر عذاب و پیش درآمد هلاكت خود
را دیدند. هوای اطرافشان تیره و تار شد، رنگ رخسار آنها دگرگون گشت و اضطراب
آنان را فرا گرفت و بیم و هراس بر آنها مستولی شد. در این حال دریافتند دعوت
یونس حق و هشدارش صحیح بوده است و بدون تردید عذاب دامنشان را فرا می گیرد و
سرنوشت عاد و ثمود و نوح همانگونه كه شنیده بودند در مورد آنان نیز تكرار خواهد
شد.
در این حال دریافتند كه باید به خدای یونس پناه ببرند و به او ایمان آورند و از
گذشته و گناهان خویش توبه نمایند. به همین منظور سر به كوهستان ها و دره ها و
بیابان ها نهادند و با آه و ناله و گریه و تضرع به درگاه خدا شتافتند و بین
مادران و اطفالشان، و میان حیوانات و بچه هایشان جدایی افكندند، ناله و فریاد
آنان كوه و دشت را پر كرد و شیون مادران و غوغای چهار پایان در نشیب و فراز كوه
و دشت پیچید!
در این حال خدا بال و پر رحمت خویش را بر سر آنان گشود
و ابرهای عذاب خود را از فراز آنان كنار زد، توبه آنان را قبول كرد و به ناله
آنان پاسخ داد، زیرا در توبه خود بی ریا و در ایمان خود صادق بودند و خدا هم
عقاب را از آنان برداشت و عذاب خود را بر طرف ساخت و مردم نینوا با ایمان كامل
و امنیت خاطر به خانه های خود بازگشتند و آرزو كردند كه یونس به جمع آنان باز
گردد و در بین آنان به عنوان پیغمبر و رسول، و رهبر و پیشوا زندگی كند.
اما یونس نینوا را ترك كرده و آن سرزمین را رها نموده بود و به راه خود ادامه
داد تا به دریا رسید، آنجا عده ای را دید كه قصد عبور از دریا را داشتند، لذا
از آنان اجازه خواست كه با آنان همسفر گردد و بر كشتی ایشان سوار شود. مردم
خواست او را با آغوش باز پذیرفتند و او را ارج نهادند و به وی احترام گذاشتند،
زیرا آثار بزرگواری و عظمت روح در سیمای او دیده می شد و پیشانی درخشانش از
تقوا و پرهیزكاری او خبر می داد، اما كشتی هنوز از ساحل دور نشده بود و از خشكی
فاصله زیادی نگرفته بود كه دریا طوفانی شد و امواجی سهمگین كشتی را متلاطم ساخت
و سرنشینان كشتی فرجام بدی را برای خود پیش بینی می كردند، چشم ها خیره شده بود
و قلب ها به تپش و دست و پای افراد به لرزه در آمده بود و در این حال راهی جز
سبك كردن كشتی به نظرشان نمی رسید. مسافرین با یكدیگر مشورت كردند كه چه كنند،
سپس به توافق رسیدند كه قرعه بیاندازند و به نام هر كس افتاد او را به دریا
بیافكنند. پس قرعه انداختند و به نام یونس در آمد، ولی به خاطر احترام و ارزشی
كه برای او قائل بودند، حاضر نشدند او را به دریا اندازند؛ پس بار دیگر قرعه را
تجدید كردند، باز هم به نام یونس در آمد، اما این بار هم دریغ كردند كه او را
به دریا افكنند و برای سومین بار قرعه انداختند و این بار نیز قرعه به نام یونس
در آمد.
يونس(ع) در شكم ماهي
يونس چون ديد سه بار قرعه به نامش در آمد، دريافت كه در اين پيشامد سرّي نهفته
است و خدا در اين حادثه تدبير و حكمتي دارد. سپس به اشتباه خود پي برد و دريافت
كه قبل از اين كه اجازه هجرت و ترك شهر و مردمش را داشته باشد و پيش از صدور
امر الهي، قوم و ديار خود را ترك كرده است. به همين جهت خود را در ميان دريا
انداخت و جان خويش را تسليم امواج خروشان دريا كرد و در اعماق دريا و در آغوش
متلاطم امواج و ظلمت دريا فرو رفت.
در اين هنگام خدا به ماهي بزرگي دستور داد يونس را ببلعد و او را در شكم خود
مخفي سازد ولي نبايد گوشت او را بخورد و استخوانش را بشكند، زيرا او پيغمبر
خداست كه دچار عجله و ترك اولايي شده و از تعجيل خود نادم و پشيمان است. سپس
ماهي را وحي كرد يونس امانتي است در شكم تو و هر گاه خدا دستور داد بايد او را
سالم تحويل دهي.
يونس در شكم ماهي قرار گرفت و ماهي امواج را شكافت و در اعماق تيره دريا فرو
رفت، عرصه بر يونس تنگ آمد و غم و اندوه وجودش را فرا گرفت و در اين حال از
درگاه خداي يكتا استمداد طلبيد و به ياور مصيبت زدگان و دادرس ستمديدگان پناه
آورد؛ خدايي كه رحمان و رحيم، توبه پذير و بخشنده گناهان است. يونس "در قعر
دريا و تاريكي هاي آن فرياد برآورد: اي معبود سبحان، خدايي غير از تو نيست. بار
خدايا! تو منزهي و من درباره خود از ستمگرانم!"
خدا دعاي يونس را به اجابت رساند و به ماهي فرمان داد كه ميهمان خود را در ساحل
دريا بگذارد، زيرا كه او كيفر مقدر و مدت حبسش را به پايان رساند. ماهي يونس را
با بدني لاغر و نحيف كنار ساحل انداخت، رحمت خدا او را دريافت و بوته كدويي
بالاي سرش روييد، يونس از ميوه آن خورد و در سايه اش آرميد تا نيروي خود را باز
يافت و به زندگي اميدوار شد.
سپس خدايتعالي به او وحي كرد " به شهر خود باز گرد و به جمع بستگان و طايفه خود
بپيوند، زيرا آنها ايمان آورده اند، بت ها را كنار گذاشته و اكنون در جستجوي تو
و منتظر بازگشت تو هستند."
يونس به شهر خود بازگشت و با تعجب ديد آنهايي كه به هنگام هجرت يونس به پرستش
بت ها كمر بسته بودند، اكنون زبانشان به ذكر خدا باز شده است و خداي يكتا را
سپاس و ستايش مي كنند.
منبع: قصه هاي قرآن , از طر يق سايت تبيان
Tebyan.net
