حضرت آيت الله تبريزي(ره) در سال 1305 شمسى در شهرستان
تبريز در ميان خانواده اى مذهبى چشم به جهان گشود.
تحصيلات علوم جديد تا پايان سال دوم دبيرستان را در همان
شهر به آخر رساند. ايشان به خاطر برخوردارى از هوش و استعداد سرشار، از همان
زمان طفوليت، مورد توجه خاص اطرافيان قرار گرفت به طورى كه هنگام تحصيل مديران
و معلمان وى، تعجب ميكردند و اعتقاد داشتند كه ايشان از نظر درك مطالب، از
استعداد بالايى برخوردار است به همين جهت، همواره او را براى رسيدن به حرفه اى
خاص مورد تشويق و تحسين قرار ميدادند.
اما معظم له به خاطر علاقه زياد به مكتب غنى اهل بيت (عليهم السلام) و روحانيت
شيعه، تصميم گرفت تا در اين مسير مقدس وارد شود.
لذا پس از سپرى نمودن تحصيلات جديد، با شوق فراوان و عليرغم مخالفت اطرافيان،
به مدرسه طالبيه تبريز روى آورد و در سال 1323 در سن 18 سالگى تحصيل علوم دينى
را آغاز نمود و طى چهار سال، مقدمات و مقدارى از دروس سطح را در شهر تبريز به
پايان رساند.
حضرت آيت الله تبريزى(ره) در سال 1327 شمسى شهر تبريز
را ترك نمود و وارد حوزه علميه قم شد.
ايشان در قم دوره سطح را به پايان برده و در اوج شكوفايى علم و فقاهت و غناى
حوزه وارد درس خارج اساتيدى همچون مرحوم حضرت آيت الله سيد محمّد حجت و مرحوم
آيت الله العظمى بروجردى (قدس الله اسرارهما) شد و همزمان با آن مشغول تدريس
كتب سطح نيز گرديد. اين افاده و استفاده 5 سال يعنى تا سال 1332 شمسى طول كشيد.
در طول اين مدت، 4 سال نزد آيت الله رضى زنوزى تبريزى استفاده كامل نمود و در
نزد مرحوم آيت الله العظمى بروجردى در فقه و اصول بهره لازم را برد و موفقيت
ايشان تا جايى بود كه استادشان مرحوم بروجردى (قدس سره) ايشان را به عنوان
ممتحن طلاب حوزه، انتخاب نمودند.
معظم له در طول ساليان اوليه اقامت در قم بيشترين تدريس
را در مسجد نور مقابل شيخان داشتند كه طلاب و فضلاء بسيارى از محضر درسشان فيض
ميبردند.
مرحوم آيت الله تبريزي (ره) علاقه وافرى به ادامه درس و
بحث، آن هم از منبع پر فيض علوى (ع) و جوار مرقد مطهر امير مؤمنان على (عليه
السلام) داشتند. يكى از آرزوهاى ايشان، اين بود كه به نجف اشرف عزيمت نمايند
امّا به خاطر فقدان امكانات و وجود مشكلات، آرزويى دور مينمود ولى ايشان آنچنان
عاشق اين سفر بود كه از هر فرصتى براى اين كار استفاده مينمود. معظم له روزى در
محضر علماء و بعضى از مراجع وقت آن زمان در قم نشسته بودند كه بحثى علمى پيش
ميآيد و تنها كسى كه به خوبى از عهده جواب برآمدند ايشان بودند كه باعث خوشحالى
جمع ميشود و از ذكاوت و هوش ايشان متعجب ميگردند. در اين ميان شخص تاجرى (حاج
يعقوب ايپكچى) كه فردى متدين و علاقمند به روحانيت بوده است و در آن مجلس حضور
داشته، بعد از اتمام جلسه از استاد ميخواهد كه قدرى صبر كند و سپس بعد از خلوت
شدن مجلس با ايشان به صحبت ميپردازد و از ايشان ميخواهد تا اگر خواسته اى دارند
بفرمايند تا برايشان انجام دهند، حضرت استاد پاسخ ميدهند: كه "من خيلى علاقه
دارم براى ادامه درس و بحث به نجف بروم ولى به دليل فقدان امكانات نميتوانم".
آن شخص، امكانات و خرج سفر ايشان را فراهم ميكند و استاد عزيز ، حضرت آيت الله
تبريزى بعد از گذشت 5 سال از حضور در حوزه علميه مقدسه قم، در سال 1332 شمسى
جهت ادامه تحصيلات به نجف اشرف عزيمت نمودند و تا سالها نيز بدون اينكه از
شهريه و وجوهات استفاده كنند با امكانات همان شخص، در نجف به درس و بحث
پرداختند. حضرت استاد، در نجف اشرف در محضر درس اساتيد برجسته و عاليمقام آن
زمان حاضر شده و به خوشه چينى پرداختند. اما عمدتاً از افاضات مرحوم آيت الله
حاج سيد عبدالهادى شيرازى (رحمه الله) و مرحوم آيت الله العظمى خوئى (رحمه
الله) استفاده كردند و در بدو ورود به درس ايشان، توجه استاد را به خود جلب كرد
به طورى كه به شوراى استفتاء معظم له دعوت شدند. در آن روزگار، حوزه هاى درس
نجف اشرف در اوج شكوفائى و شور و نشاط بود. لذا معظم له با تمام توان و تلاش
خود در محضر اساتيد حاضر شدند و از موقعيتى كه فراهم آمده بود كمال استفاده را
نمودند تا به مدارج عالى علم و مقام بلند اجتهاد نائل آمدند.
استاد عزيز در ابتداى ورود به نجف اشرف، حجره اى در
مدرسه قوام السلطنه شيرازى تهيه كردند و مشغول تدريس مكاسب و كفايه در مسجد
خضراء و عمران شدند و روز به روز بر وسعت حوزه درسيشان افزوده ميگرديد تا جايى
كه عده زيادى از فضلاء از محضر درس ايشان استفاده نمودند و با تقاضاى آنان، درس
خارج استاد تشكيل گرديد و شاگردان خويش را از شجر پر ثمر فقه اهل بيت (عليهم
السلام) بهره مند گردانيدند.
هنگامى كه استاد بزرگوار به نجف مشرف شدند، در حجره آيت
الله شهيد ميرزا على غروى (رحمه الله) در مدرسه خليلى مهمان شدند سپس حجره اى
در مدرسه قوام نزديك مسجد طوسى در اختيار معظم له قرار دادند و از ابتداى امر،
استاد در درس آيت الله خوئى (رحمه الله) شركت ميكردند و درس اصول بعد از نماز
مغرب و عشاء در مسجد خضراء بود كه در آن زمان بحث در خصوص (هل يجب الفحص في
الشبهات الموضوعية أم لا) بوده و استاد بزرگوار بعد از اشكال در قسمتى از درس،
بحثى با استاد خود سيد الخوئى (رحمه الله) ميكنند و فرداى آن روز سيد الخوئى از
يكى از نزديكان درسشان بنام آقاى توحيدى تبريزى سؤال ميكند اين آقا كيست؟ گفته
بود اهل تبريز است و از قم آمده! سيد الخوئى (رحمه الله) فرموده بودند اين شخص
آينده درخشانى دارد! و حضرت استاد همزمان با وفات سيد الحكيم به تدريس خارج فقه
بر طبق مكاسب و همچنين اصول از اول دوره ميپردازند. و بعد از اطلاع سيد الخوئى
از شروع درس خارج ايشان به استاد تبريك ميگويد و مرحوم آقاى مشكينى هنگامى كه
در نجف بودند از سيد الخوئى در خصوص استاد بزرگوار سؤال كردند كه سيد الخوئى در
جواب ميفرمايد: ميرزا جواد فاضل و مجتهد مطلق است.
حضرت آيت الله تبريزى (دام عزه) را ميتوان يكى از
شاگردان برجسته و مبرز مرحوم آيت الله العظمى خوئى (رحمه الله) به حساب آورد كه
هميشه مورد عنايت و توجه خاص استادشان بودند و در اغلب جلسات علمى خصوصى
استادشان نيز شركت مينمودند و در بحثها و درسها با طرح اشكالات و مطرح كردن
فروعات، بر بار علمى محفل ميافزودند. معظم له طرف مشورت آيت الله خوئى (رحمه
الله) بودند و از اصحاب استفتاء به شمار ميرفتند و در سفرهايى مثل كوفه و
كربلا، نيز ملازم استادشان بودند. اين مرجع والا، علاوه بر تدريس و تحقيق در
حوزه علميه نجف، از امر تبليغ احكام و مسائل دينى مردم نيز غافل نبودند و در
ايام تبليغى و فرصتهاى مناسب به نقاط مورد احتياج تشريف ميبردند و به تبليغ
احكام الله ميپرداختند و از آنجا كه گفتارشان با عمل آميخته بوده است اين
تلاشها، اثر بسيار مطلوبى را به جاى گذارده است كه ميتوان گفت ناشى از اخلاق و
روش برخورد ايشان با مردم است و ميتوان ادعا نمود كه ايشان موجب پايه گذارى
تشيع در منطقه اى از كركوك عراق بوده اند به طورى كه اكثر مردم آن مناطق بواسطه
آشنايى با ايشان به مكتب غنى اهل بيت (عليهم السلام) روى آوردند.
حضرت آيت الله حاج شيخ جواد تبريزى (ره) پس از گذشت 23
سال حضور دائم و فعال و جدّى در حوزه مقدس نجف اشرف و استفاده و افاده و تحقيق
و تدريس و تبليغ، سرانجام در سال 1355 شمسى به هنگام مراجعت از زيارت سيد
الشهداء حسين بن على (عليهما السلام) به سمت نجف، توسط رژيم بعث عراق دستگير و
به ايران فرستاده شدند.
پس از ورود به ايران، مجدداً به حوزه علميه قم مشرف و
فعاليتهاى خود را از سر گرفتند . معظم له در طول ساليان دراز تدريس، هزاران
طلبه فاضل را به جامعه اسلامى تحويل داده اند و در طول اين مدت حوزه درس ايشان
يكى از شلوغترين حوزه هاى درسى بوده است .
مرجع عاليقدر حضرت آيت الله حاج شيخ جواد تبريزى (ره)
تأليفات بسيارى دارند كه بعضى از آنها چاپ و برخى هنوز به زيور طبع آراسته
نگشته است، از جمله تأليفات ايشان:
1ـ ارشاد الطالب (تعليقه چهار جلدى بر مكاسب محرمه شيخ اعظم انصارى "ره")
2ـ اسس القضاء والشهادات
3ـ طبقات الرجال كه بحث وسيع رجالى است
4ـ تكمله منهاج الصالحين و تعليقه بر آن
5ـ رساله ى توضيح المسائل
6ـ مسائل منتخبه
7ـ مناسك حج
8ـ حاشيه عروة الوثقى
9ـ حاشيه بر وسيله مرحوم آيت الله اصفهانى "ره"
10ـ حدود
11ـ فى علم الاصول
12ـ فى علم الفقه
13ـ شرح كفاية الاصول
14ـ صراط النجاة در 6 جلد
15ـ قصاص
16ـ التهذيب در احكام حج
17ـ الأنوار الالهية في المسائل العقائدية
18ـ رساله احكام بانوان
19ـ رساله احكام نوجوانان و جوانان
20ـ استفتائات جديد
21ـ چندين جزوه در موضوعات گوناگون
منبع:
پايگاه اطلاع رساني رسا
