سم‌الله‌الرحمن‌الرحيم

به مناسبت اینکه در پایان سال شمسی قرارداریم ، تذكرچند نکته ضروری به نظر می رسد.

مطلب اول:محاسبه نفس
اولاً از همگان تقاضا دارم در پایان سال و ابتدای سال بعد، محاسبۀ دقيقي از عملکرد سال گذشته خود داشته باشند. همه ما لازم است مقداری تفکر و تامل کنیم كه درسالی که گذشت چگونه زندگی کرده ایم؟ آيا اندیشه های ما و گفتارما و كردارما مورد رضایت خداوند متعال بوده است يا خیر؟ آیا این یک سال که از عمر و جواني سپری شد موجب آبادی آخرت بود یا ویرانی آن؟ آیا برکت داشت یاخیر؟ آیا در ازای یک سال عمری که از دست رفت،دستاورد جبران کننده ای داریم یا خیر؟ اگرچنین دستاوردی نداریم، بايد توبه كنیم. و بدانید گناه هرچه بزرگ و فراوان باشد، اگر گناهکار واقعاً حال قصور و تقصير و شرمندگي در مقابل خداوند رحمان و رحیم پيدا كند، پروردگار عالم به او رحم کرده و گذشته ویران او را جبران مي‌كند. به تعبیر مبارک قرآن کریم«يبدّل‌الله سيئاتهم حسنات» پرونده سياه را نابود مي‌كند و پرونده درخشاني براي او ایجاد می نماید.

بنابر رواياتی که از حضرات معصومین «علیهم السلام» منقول است در قيامت قبل از ورود به صف محشر يك بازپرسي دقيق درمورد چگونگی گذران عمر و جوانی از انسان می شود. اگرکسی پاسخ قانع کننده در این بازپرسی داشته باشد به جلو مي‌رود وگر نه همانجا پرونده او بسته مي‌شود.به عنوان مثال امام رضا «علیه السلام»از قول مبارک پیامبر اعظم«صلی الله علیه و آله و سلم» می فرمایند:

«اذا کان یوم القیامة لايزول العبد قدماً ان قدم حتي يسأل عن اربعة اشیاء،عن عمره في ما افناه و عن شبابه في ما ابلاه وعن ماله من این یکسبه وفی ماذا انفقه و عن حبّنا اهل البیت» در روز قيامت قدم از قدم برداشته نمي‌شود مگر اينكه سؤال مي‌شود از عمر كه در چه مصرف شد؟ و از جواني كه در چه چيزي هدر شد؟از درآمد که چگونه کسب شد؟آیا انفاق مال شد یانه؟ و از حب اهل بیت«علیهم السلام».

لذا من از همه تقاضا دارم دراین چند روز يك ساعتي تنها بنشينيد و فكر كنيد که در سال گذشته چه كرده ايد؟ اگر عمر و جواني شما امسال پربركت بود، شكر كنيد. ولی اگر عمر و جواني شما در راه گناه صرف شده است، حتماً گذشتۀ خود را جبران كنيد. اعمال و رفتار گذشته شما قابل جبران و اصلاح است. زیرا پروردگار عالم ارحم الرّاحمين است، پروردگار عالم دوست دارد كه بنده‌هايش حالت قصور، تقصير و شرمندگي از گناهان و تقصيراتشان در مقابل ذات کبریائیش پيدا كنند. و اگر بهترين ثواب‌ها را مي‌خواهيد، واقعاً توبه کنید.

ثانیاً پس از محاسبه اعمال گذشته و توبه از قصور وتقصیرها، مراقب آینده خود باشید. علماي علم اخلاق يك قانوني دارند به نام قانون مراقبه و همۀ علماي علم اخلاق در همان دستور اول، در همان صفحۀ اول درس، اين قانون مراقبه را تعلیم مي‌دهند.

کمترین مرتبه قانون مراقبه انسان را موظف می کند که در پایان هر روز اعمال روز گذشته خود را با دقت فراوان محاسبه نماید. اگر نتیجۀ ارزیابی پرونده اعمال کسی مثبت باشد باید جداً شكر كند و با شادی و نشاط حقیقی از یک روز زندگی به روز بعدی و مرحله بعدی وارد شود. ولی اگر ارزیابی پرونده اعمال و افکار، نتیجۀ منفی در بر داشت، باید فوراً جبران کند و جبران آن همانطور که قبلاً گفته شد توبۀ واقعی از گذشته است. چنین کسی باید با حالت شرمندگی و خجالت از قصور و تقصيرها و با عذر خواهي از محضر کریمانۀ خداوند رئوف، روز خود را به پایان رساند. و بدانيد که پروردگار عالم غفّار است. و هر گناهي را مي‌آمرزد و هر نقصانی را جبران مي‌ نماید. و ثواب توبه نیز بالاترینِ ثوابها است. توبه برای همه لازم و ضروری است. انسان هرچقدر هم که عابد و متقی باشد، باز هم باید در مقابل خداوند تبارک و تعالی شرمنده باشد. مراقب باشید به واسطۀ اعمال نیک و عبادت، مغرور نشوید که چنین غروری انسان را فاسق می کند. امام صادق«سلام‌الله‌عليه» مي‌فرمايند كه دو نفر وارد مسجد شدند يكي فاسق و يكي صديق. اما وقتي كه از مسجد بيرون آمدند آن شخص فاسق، متقي و صدّيق شده بود و آن شخص متقي و صدّيق، فاسق شده بود. امام صادق«سلام‌الله‌عليه» مي‌فرمايند علت این امر این بود که آن فاسق وقتي وارد مسجد شد، شرمنده از گناه بود و از گناهش در خود مي‌پيچيد. همان حالت قصور و تقصير، همان حالت خجالت زدگي،او را صدّيق كرد. اما آن متقي و صدّيق به اعمالش مي باليد؛ و اين غرور كاذب و شيطاني او را فاسق کرد.

لذا از همه مخصوصاً از جوان‌ها، تقاضا دارم که از اين به بعد،هر شب به قانون مراقبه عمل کنند.

امام موسي‌بن جعفر«عليهما‌السلام»مي‌فرمايند: حاسبوا انفسكم قبل ان تحاسبوا حساب خودتان را بكنيد، قبل از آنكه حسابتان را بكنند.

همیشه ‌انبار شدن حساب بدبختي مي‌آورد. و دلیل ورشکسته شدن برخی در معاملات و تجارت دنیوی همین است که حساب دقيق روي كارشان ندارند. دخل آنها بیش از خرج آنها است. به عبارت دیگر پای خود را بیش از گليم خود دراز مي‌كنند. و لذا ناگهان دچار ور‌شكستگی مالی می شوند.

حضرت موسي‌بن جعفر«عليهما‌السلام»مي‌فرمايند مواظب باش در شمار ورشکسته های روز قیامت نباشی!و راه گریز از ورشکستگی قیامت عمل به قانون مراقبه و محاسبۀ مداوم اعمال و افکار و جبران سریع کاستی ها می باشد.

مطلب دوم:رعایت تقوی در عید نوروز
عيد نوروز یک عيد ملّي است و مورد تائید دین مبین اسلام هم می باشد.تا جائی که در برخی روایات منقول از حضرات ائمه اطهار«علیهم السلام»برای روز نوروز اعمال مخصوصی نیز ذکر شده و در کتاب شریف مفاتیح الجنان، اثر مرحوم محدث قمی موجود است. البته تائید اسلام در مورد هر سنت و یا روشی که ملّت ها دارند به شرطی است که مراعات قواعد و قوانین اسلامی در آن سنت بشود.

یکی از سنت های پسندیده که در عید نوروز مرسوم است، صله رحم و رفت و آمد با خویشان و آشنایان است که دین اسلام به این موضوع نیز موکداً سفارش نموده است.

پيغمبر اكرم«صلی الله علیه وآله وسلّم» مي‌فرمايد:

«المؤمِنُ يألَفُ و يُؤلَفُ و لا خَيْرَ في مَنْ لا يَألَفْ وَلا يُؤلَف»

يعني مسلمان آن كسي است كه رفت و آمد با ديگران دارد و مسلمان كسي است كه آلف و مألوف است.

اما بايد مواظب باشيم در اين رفت و آمدها گناه نباشد و اين مواظبت مشكل است. متاسفانه در برخی موارد گناهان بزرگی با عمل پسندیده صله رحم مخلوط می شود که نه تنها ثواب آن را به گناه تبدیل می کند، عید نوروز را هم به عزا مبدّل می نماید.

اگر گناهانی نظیر غيبت و استهزاء و اهانت به دیگران و عيب‌جويي و تكبر و نگاه آلوده و بدحجابی وارد رفت و آمد های عید نوروز شود، این عید مبدّل به عزا می گردد.

لذا رفت و آمد بكنيد به شرط اينكه گناه در آن وارد نشود. اختلاط زن و مرد و بي‌بند و باري‌ نباشد. از نگاه‌هاي شهوت آلود بپرهیزید.خانم ها مراقب حجاب خود باشند. افراد متموّل با امکانات مالی که دراختیار دارند به دیگران فخر فروشی نکنند. در دید و بازدیدها سعی کنید باعث زحمت و تکلّف افراد آبروداری که وضع مالی مناسبی ندارند، نشوید.

اميرالمؤمنين«علیه السلام» در نهج البلاغه مي‌فرمايند: «كل يوم لا يعصي الله فيه فهو يوم عيد» هر روز كه آدم در آن روز گناه نكند، آن روز عيد است. يعني اگر کسی در روز عيد غدير كه بزرگترینِ اعیاد است مرتکب گناهی شود، آن روز روز عزاي اين شخص است.

يك نصيحت ديگر هم به همه بكنم و آن اینکه در مواقع استثنائی نظیر عید نوروز و مجلس عروسی و... مراقب باشید انجام فرائض و عبادات شما لطمه نخورد. اگر دو رکعت نماز واجب از کسی قضا شود، جبران آن بسیار مشکل است.

نماز مهم است؛ اگر شما بدانيد كه در مسافرت حتی در سفر زیارتی دو ركعت نماز از شما قضا مي‌شود، حق نداريد به آن مسافرت یا به آن زیارت بروید.

و متاسفانه در برخی خانواده ها دیده می شود که اهمیت به واجبات و مخصوصاً اهمیت به نماز در شرایط استثنائی کمرنگ می شود. برخی خانم ها در اینگونه شرایط اهمیت کمتری به حجاب و پوشش خود می دهند و این ننگ بسیار بزرگی برای یک مسلمان است. در حالی که در شرایط خاص مثل عیدنوروز و شب عروسی، عبادات ما باید بیش از ایام معمولی باشد. مراقب باشید در ایام تعطیل عید نوروز، صفوف نماز جماعت در مساجد خلوت نشود.

مطلب سوم: عید نوروز، فرصتی مناسب برای رسیدگی به فقرا و مستضعفان
مطلب آخر که تذکر آن بسیار ضروری است را با یک جمله از حضرت امام خمینی«اعلی الله کلمته» آغاز می کنم. ایشان می فرمودند عيد ما روزي است كه در جامعۀ ما فقر نباشد. لذا باید همۀ ما به اندازۀ وسعمان در همه ایام خصوصاً در شرایط حاضر و عید نوروز به فقرا و ضعفا رسيدگي كنيم. روز عيد واقعی آن روزي است كه هم خودمان از مایحتاج زندگی برخوردار باشیم و هم ديگران.

بنابراین باید به جای بعضی اسراف ها که در دید و بازدیدها می شود و به جای هزینه های گزاف و تجملی که امروزه در قبل از عید و در ایام نوروز رایج شده است، به خانواده های کم درآمد و آبرودار کمک کنیم تا آنها هم بتوانند با یک پذیرائی ساده عزت خود را حفظ نمایند. و از نظر روحی به آنها و فرزندان آنها ضربه نخورد.

ما الان در وضعیتی هستیم كه فقرای جامعه ما به نان شب محتاجند و این وضعیت زیبنده جامعه و حکومت اسلامی نیست و لذا افراد متمول نباید تجمل‌گرايي داشته باشند. اینگونه رفتارها با تعالیم اسلامی سازگاری ندارد.

بنابراین اولاً دولت اسلامی و حکومت و مسئولان اسلامی باید به فکر رفاه معیشتی مستضعفان خصوصاً در ایام نوروز باشند و برای آنان برنامه ریزی و اقدام کنند. ثانیاً آحاد مسلمانان یعنی جامعۀ اسلامی هم باید در همین فکر باشند و برای رفع فقر، با احساسِ مسئولیت عمل کنند.

«والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته»

---

منبع: سایت حضرت آیة الله االعظمی آقای حاج شیخ حسین مظاهری