بی تردید از ابتدای خلقت بشر تا سرانجام تاریخ بشریت دو طایفه حق و باطل با یکدیگر ارتباط تنگاتنگی دارند حق مداران گذشته همواره بستر سازان حق گرایان آینده اند و حق گرایان آینده تداوم بخشان راه حق پرستان گذشته . بر همین اساس است سرنوشت در افتادگان از مسیر صراط مستقیم .

بنابراین پیروان حقیقت همواره با یکدیگر در ارتباطند . در این میان ارتباط حجت های به حق الهی در تداوم بخشی به حفظ مسیر صحیح هدایت و سعادت بشر بسیار عمیق تر و محکم تر است ; چرا که هر نبی و ولی الهی با در نظر گرفتن شرایط عصری که در آن به سر می برد، راه انبیا و اولیای الهی پیش از خود را تداوم می بخشد . به عبارت دیگر، همه انبیا و اولیای الهی چراغ های نورانی هدایتند . با این تفاوت که هر کدام متناسب با شرایط زمانی و مکانی خود به نور افشانی می پردازند . در فرهنگ اسلامی، ائمه اطهار علیهما السلام به عنوان جانشینان پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله جملگی نور واحدند و هدف مشترکی را دنبال می کنند . وجود هر یک از آنان، همانند یک مشعل روشن و یا علم سرافراز، مسیر صحیح و کامل هدایت را به بندگان خدا نشان می دهد و آنان را از گرفتار شدن به ضلالت و گمراهی باز می دارد . با این همه، ارتباط و پیوستگی بعضی از آنان با هم یکدیگر از ویژگی و خصوصیت ممتازی برخوردار است که نگاهی اجمالی این مهم بدست می آید . بی تردید ارتباط میان امام حسین (ع) با آخرین حجت الهی خود حضرت بقیة الله بسیار بارز و در خور تعمق است ; چرا که بررسی ابعاد مختلف پیوند این دو حجت الهی به خوبی چگونگی فراهم شدن بستر حاکمیت احکام و ارزش های الهی در سراسر عالم مشخص می کند . این مقال در صدد بیان برخی پیوستگی های سید الشهدا با موعود بزرگ جهانی حضرت مهدی (عج) است .

الف: امام مهدی (ع) از تبار امام حسین (ع)

در مجموعه روایاتی که از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و ائمه اطهار علیهما السلام نقل شده، بارها تصریح شده است که منجی عالم بشریت حضرت مهدی (عج) از نسل امام حسین (ع) است . پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در یکی از روزهای آخر عمر مبارکشان در حالی که دستشان را به شانه امام حسین (ع) گذاشته بودند، خطاب به دختر بزرگوارشان حضرت زهرا علیها السلام فرمودند: مهدی این امت از نسل این فرزندم است . دنیا به پایان نخواهد رسید مگر مردی از اولاد امام حسین (ع) قیام کرده، جهان را پراز عدل و داد کند . ⁽¹⁾

در جای دیگر ضمن تعریف معرفی ائمه اطهار علیهما السلام می فرمایند: امامان پس از من دوازده نفرند که نه نفر از آنان از تبار فرزندم حسین است و نهمین نفرشان قائم است . این دوازده تن اهل بیت و عترت من هستند گوشت آنها گوشت من و خون آنان از خون من است . ⁽²⁾

امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع) به حضرت ابا عبدالله فرمودند: نهمین فرزند تو ای حسین قائم آل محمد صلی الله علیه وآله است . او دین خدا را آشکار ساخته و عدالت را در سرتاسر روی زمین حاکمیت خواهد بخشید . ⁽³⁾

در این باره امام حسین (ع) نیز می فرمایند: نهمین فرزند من، قائم به حق است . خداوند به وسیله او زمین مرده را دوباره زنده خواهد ساخت و دین را حاکمیت خواهد بخشید . اوحق را علی رغم میل مشرکان و دشمنان، احقاق خواهد کرد . ⁽⁴⁾

ب . تحقق اهداف عاشورا با قیام مهدی (عج)

امام حسین (ع) با هدف زنده ساختن احکام قرآن و سنت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و از بین بردن بدعت هایی که در نتیجه کیمت بنی امیه در دین ایجاد شده بود ، قیام کردند و در طول مسیر مدینه تا کربلا، ضمن اشاره به انگیزه قیام شان می فرمودند: «من به منظور ایجاد اصلاح در امت جدم رسول خدا صلی الله علیه وآله قیام کرده ام . می خواهم امر به معرف و نهی از منکر کنم و به همان سیره و شیوه مرسوم جدم پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و پدرم علی بن ابی طالب (ع) عمل کنم . ⁽⁵⁾ و در نامه ای که به بزرگان قبایل بصره می نویسند، تصریح می کنند: من شما را به کتاب خدا و سنت پیامبرش دعوت می کنم در شرایطی که ما زندگی می کنیم، به سنت رسول خدا صلی الله علیه وآله از بین رفته است و به جای آن بدعت و احکام و ارزش های غیر اسلامی نشسته است . اگر شما دعوت مرا بپذیرید و به یاری من برخیزید، شما را به راه راست و رستگاری هدایت خواهم کرد . ⁽⁶⁾

از مجموعه این گونه بیانات امام حسین (ع) ، اهداف والای نهضت عاشورا به خوبی روشن می شود . احیای قرآن، احیای سنت نبوی و سیره علوی و از بین بردن کژی ها، و حام ساختن حق و توان و حاکمیت بخشیدن به حق پرستان و نیز از بین بردن سلطه استبدادی حکومت ستمگران و تامین قسط و عدل در عرصه های اجتماعی و اقتصادی و . . . از جمله اهداف آن حضرت است .

حضرت علی بن ابی طالب (ع) در توصیف سیره حکومتی امام مهدی (عج) می فرمایند: . . . هنگامی که دیگران هوای نفس را بر هدایت مقدم بدارند، او (مهدی موعود) امیال نفسانی را به هدایت بر می گرداند . در شرایطی که دیگران قرآن را با رای خود تفسیر و تاویل خواهند کرد . او آراء و عقاید را به قرآن باز می گرداند . همو به مردم نشان خواهد داد که چگونه می توان به سیره نیکوی عدالت رفتار کرد . و تعالیم فراموش شده قرآن و سیره نبوی را زنده کرد . ⁽⁷⁾

امام باقر (ع) می فرمایند: قائم آل محمد مردم را به سوی کتاب خدا، سنت پیامبر صلی الله علیه وآله و ولایت علی بن ابی طالب (ع) و بی زیاری از دشمنان آنان دعوت خواهد کرد . ⁽⁸⁾

امامصادق (ع) نیزدر همین زمنیه می فرمایند: حضرت مهدی بدعت های ایجاد شده در دین را در سرتاسر جهان از بین خواهند برد و در مقابل، تک تک سنت های نبوی را به اجرا در خواهد آورد . ⁽⁹⁾

در جای دیگر، ضمن تصریح به این حقیقت که امام مهدی (عج) بر اساس سیره و روش رسول اکرم صلی الله علیه وآله عمل خواهد کرد، درباره اصلاحات انجام شده توسط آن حضرت چنین می فرماید: قائم آل محمد (عج) به همان شیوه ای که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله رفتار می کردند، رفتار خواهد کرد . آنچه را که از نشانه و ارزش ها و شیوه های جاهلیت باقی مانده اند، از میان برمی دارد و پس از ریشه کن ساختن بدعت ها، احکام اسلامی را حاکمیت خواهد بخشید . ⁽¹⁰⁾

باز در زمینه نوع قضاوت و داوری و برخورد آن حضرت با ظلم و ستم می فرمایند: چون قائم ما قیام کنند، در بین مردم به عدالت داوری خواهند کرد و در زمان او بساط ستم و بیداد از روی زمین جمع خواهد شد و راه ها امن شده . . . . و هر صاحب حقی به حق خود دست خواهد یافت و احکام و ارزش های حیات بخش دینی در سرتاسر جامعه حاکمیت پیدا خواهد کرد . ⁽¹¹⁾

نیتجه آن که، علاوه بر مشترک بودن اهداف نهضت عاشورا با قیام امام مهدی (عج) در زمان حکومت جهانی حضرت ولی عصر (عج) بذرها و نهال های غرس شده در جریان قیام کربلا به بار خواهد نشست و به برکت آن، جهان پر از عدل و داد خواهد شد . و تمام اهداف انبیای الهی از آدم تا خاتم تحقق خواهد یافت و بشر طعم واقعی صلح و امنیت و سعادت را خواهد چشید .

ج . مهدی (عج) منتقم خون امام حسین (ع)

یکی از القاب حضرت مهدی منتقم است . در توضیح علت برگزیده شده این لقب بر آن حضرت، مطالب زیادی در سخنان اهل بیت وارد شده است . از جمله گفته شده است که از امام محمد باقر (ع) سؤال کردند به چه مناسبت فقط به آخرین حجت الهی قائم گفته می شود؟ امام باقر (ع) در پاسخ فرمودند: چون در آن ساعتی که دشمنان، جدم امام حسین (ع) را به قتل رساندند فرشتگان با ناراحتی، در حالی که ناله سرداده بودند عرض کردند: پروردگارا! آیا از کسانی که برگزیده و فرزند برگزیده تو را ناجوان مردانه شهید کردند، در می گذری؟ خداوند در پاسخ آنان، به ایشان وحی فرستاد که ای فرشتگان من، سوگند به عزت و جلالم از آنان انتقام خواهم گرفت . هر چند پس از مدت زمانی زیاد . آن گاه خداوند متعال نور و شبح فرزندان امام حسین (ع) به آنان نشان داد و پس از اشاره به یکی از آنان که در حال قیام بود، فرمود: با این قائم از دشمنان حسین (ع) انتقام خواهم گرفت . ⁽¹²⁾

در تفسیر آیه «و من قتل مظلوما فقد جعلنا لولیه سلطانا» . . . هر کس مظلومانه کشته شود ما برای ولی او تسلطی بر ظالم قرار می دهیم . . . . از امام صادق (ع) روایت شده است که مراد از مظلوم در این آیه، حضرت امام حسین (ع) است که مظلوم کشته شد و منظور از «جعلنا لولیه سلطانا» امام مهدی است .

امام باقر (ع) تصریح می کنند که ما اولیای دم امام حسین (ع) هستیم و هنگامی که قائم ما قیام کنند، پی گیر خون امام حسین (ع) خواهد کرد .

در دعای ندبه نیز به این حقیقت با این تعبیر تصریح شده است: «این الطالب بدم المقتول بکربلا» کجاست آن عزیزی که پس از ظهورش، خون شهید مظلوم کربلا را از دشمنان باز پس بگیرد . . . ⁽¹³⁾

همچنین روایت شده است که وقتی حضرت مهدی (عج) پس از ظهور، در ما بین رکن و مقام برای مردم خطبه خواهد خواند، در مهم ترین از این خطبه به صورت مکرر با نهایت اندوه و تاثر شهادت مظلومه امام حسین (ع) را مورد اشاره قرار خواهد داد . از جمله خواهد فرمود: ای مردم جهان، منم امام قائم . منم شمشیر انتقام الهی که همه ستمگران را به سزای اعمال شان خواهم رساند و حق مظلومان را از آنان باز پس خواهم گرفت . ای اهل عالم! جدم حسین بن علی (ع) را تشنه به شهادت رساندند و بدن مبارک او را به صورت عریان در روی خاک رها کردند . دشمنان از روی کینه توزی جدم حسین (ع) را ناجوانمردانه کشتند . ⁽¹⁴⁾ . . . در حقیقت، این گونه عبارات نوید انتقام خون بنا حق ریخته امام حسین (ع) را به جهانیان خبر می دهد . . .

همچنین روایات فراوانی رسیده که شعار یاران امام مهدی پس از ظهور، جمله بسیار الهام بخشی است و آن جمله عبارت است از: ای باز خواست کنندگان خون حسین . (ع) و منظور از آن، اشاره به این معناست که هنگام انتقام خون پاک امام حسین (ع) فرار »س ⁽¹⁵⁾ رسیده است . کسانی که می خواهند از دشمنان آن حضرت انتقام خون بنا حق ریخته حجت الهی را بگیرند، باید مهیا شوند .

د . مهدی (عج) همیشه به یاد حسین (ع)

از آنجا که امام حسین (ع) با تمام وجود همه توانمندی ها و سرمایه های خود را ایثار کرد تا اسلام را از خطر اساسی برهاند، آخرین حجت الهی نیز تصریح دارند که همواره به یاد ایثارگری و فدارکاری های آن حضرت هستند و شب و روز با یاد آوری مصیبت هایی که بر ایشان روا داشته شده، خون گریه می کنند .

در بخشی از زیارت ناحیه مقدسه در این باره می خوانیم: . . . اگر روزگار وقت زندگی مرا از تو (ای حسین) به تاخیر انداخت و یاری و نصرت تو در کربلا در روز عاشورا نصیب من نشد، اینک من هر آینه صبح و شام به یاد مصیبت های تو ندبه می کنم و به جای اشک

بر تو خون گریه می کنم! . . . بی تردید این گونه تعابیر، نهایت محبت و دل بستگی حضرت مهدی (عج) را به سید الشهدا (ع) نشان می دهد و ضرورت زنده نگه داشتن خاطره ابا عبدالله (ع) از طریق عزاداری به آن حضرت است و عمق فاجعه کربلا و جنایت بنی امیه به اسلام و انسانیت را افشا می کند . حتی به یاد امام حسین (ع) بودن در عملکرد سایر ائمه اطهار (عج) و نیز به چشم می خورد ; یعنی آنان نیز در مواقع متعدد، اشاره به فدارکاری ها و مظلومیت های امام حسین (ع) دارند . که به عنوان مثال، در دعای ندبه امام صادق (ع) یاد سید الشهدا (ع) به همراه امام مهدی گرامی داشته شده است . در حقیقت، شکایت شهادت جانگداز حضرت امام حسین (ع) به ساحت مقدس حضرت بقیة الله (عج) شده است و در خواست می شود که به عنایت خداوند متعال هر چه زودتر زمینه ظهور فراهم شود تا هر چه زودتر مهدی موعود ظهور نموده، انتقام خون آن حضرت را از دشمنان بگیرند . . . همواره به پیروان اهل بیت توصیه می شود که در شب میلاد امام عصر (عج) از زیارت امام حسین (ع) غافل نشوند .

البته، این موضوع به همین صورت در مورد امام حسین (ع) نیز مطرح است ; یعنی حضرت ابا عبدالله حسین (ع) نیز همواره به یاد مهدی موعود بوده و هستند . از این رو در دعای روز ولادت امام حسین (ع) از امام مهدی (ع) یاد می شود . در روز عاشورا و در زیارت عاشورا نام و یاد مهدی تسلی بخش قلب سوزان شیفتگان اهل بیت است . و مجموعه این ارتباطات، پیوند عاشورا و امام حسین (ع) را با قیام جهانی امام مهدی هر چه بیش تر روشن می سازند .

علاوه بر آنچه گذشت بر اساس روایات بسیاری که از حضرات معصومین علیهما السلام نقل شده است در بسیاری از مسایل جزیی نیز امام مهدی (عج) با امام حسین (ع) پیوستگی ها و ارتباطات قابل توجهی دارند که از آن جمله است:

1 . روز ظهور امام مهدی مقارن با روز عاشورا است . از امام باقر (ع) روایت شده است که قائم آل محمد در روز شنبه که مصادف با روز عاشورا یعنی همان روزی که حضرت ابا عبدالله به شهادت رسیدند خواهد بود . ⁽¹⁶⁾

2 . همان گونه که امام حسین (ع) نهضت خود را از مکه آغاز کردند، یعنی پس از خارج شدن از مدینه به مکه آمدند و از کنار بیت الله الحرام قیام خود را به مردم خبر دادند و به سمت کوفه حرکت کردند، از مجموعه روایات به خوبی روشن است که حضرت مهدی نیز از کنار بیت الله الحرام جهانیان را به بیعت با خود فراخواهد خواند و آن گاه حرکت های اصلاحی خود را آغاز خواهند کرد . در نهایت، مقر حکومتی خویش را در کوفه قرار خواهد داد .

3 . حتی طنین صدای امام مهدی (عج)، همان طنین صدای امام حسین (ع) است . اگر پیام مهدی همان پیام حسین (ع) که فریاد می زند: ای مردم! مگر نمی بینید به حق عمل نمی شود، از باطل کسی خودداری نمی کند . . . امر به معروف و نهی از منکر کنار گذاشته شده است و احکام الهی و سنن پیامبر صلی الله علیه وآله اشکار هتک می شود و . . . این پیام و هشدار در لحظه ظهور با همان صدا به مردم جهان اعلام خواهد شد که امام حسین (ع) در روز عاشورا با همان لحن و آهنگ مردم را به تبعیت از حق و اعراض از بدی ها فراخواندند:

«ان صوت القائم یشبه بصوت الحسین (ع) » صدای گیرا و دل نواز حضرت مهدی شبیه طنین خوش صدای آشنای اباعبدالله است .

4 . برخی از یاران حسین (ع) پس از رجعت در رکاب امام مهدی (عج) به یاری آن حضرت خواهند پرداخت و حتی برخی از فرشتگانی که جزو اصحاب امام حسین (ع) بودند، در خدمت قائم آل محمد . . . خواهند بود . . . و . . .

«اللهم نرغب الیک دولة کریمه تغربها الاسلام و اهله و تذل بهاالنفاق و اهله . . .»

پِی ‏نوشت‏ها:
1 . بحارالانوار، ج 51، ص 91 .
2 . کشف الغمة ، ج 3، ص 294 .
3 . منتخب الاثر، ص 467 .
4 . اعلام الوری، ص 384 .
5 . بحار الانوار، ج 45، ص 6 .
6 . حیاة الامام الحسین (ع) ، ج 2، ص 264 .
7 . بحار الانوار، ج 51، ص 130 .
8 . الزام الناصب، ص 177 .
9 . ینابیع المودة، ج 3، ص 62 .
10 . بحار الانوار، ج 52، ص 352 .
11 . همان، ص 338 .
12 . دلائل الامامة، ص 239 .
13 . دعای ندبه
14 . الزام الناصب، ج 2، ص 282 .
15 . النجم الثاقب، ص 469 .
16 . بحار الانوار، ج 52، ص 285 .