تعدادى از كتابهاى حديثبه اسم «مسند» شناخته مىشود، معمولا مسند به
كتابىگفته مىشود كه احاديث آن با سند پيوسته به رسول خدا(ص) برسد.
بنابراين وقتى گفته مىشود «مسند امام موسى بن جعفر عليهالسلام» مقصود
كتابىاست كه احاديث آن را امام هفتم عليهالسلام با سند و به توسط آباء و
اجداد خوداز رسول خدا(عليهمالسلام) نقل كرده باشد.
مسند امام موسى بن جعفر عليهالسلام مجموعه59 حديث است كه در سالهاى 180 تا182
كه امام در زندان سندى بن شاهك محبوس بودند، ابوعمران موسى بن ابراهيممروزى به
ديدار امام رفته و امام اين احاديث را براى او بيان كرده است.
اين احاديث از جهات گوناگون داراى اهميت فراوان است. زيرا اولا در زندان
بيانشدهاند، ثانيا تمام احاديث آن مستند به پيامبر اكرم(ص) است مگر اين
دوازدهحديث16 ، 21 ، 22 ،23 ،29 ، 32 ،37 ، 38 ،39 ، 42 ،43 ،57 و ثالثامحتوى
و مضمون بلند آنها مخصوصا در موضوعات اخلاقى سبب شده است كه براى عموممفيد
باشد. گرچه در كتابهاى رجالى از مذهب راوى اين احاديثبحثى نشده است ولىاز خود
اين احاديث و با توجه به مسند بودن آنها مىتوان مذهب راوى را كشف نمودو
بخواستخداوند در شرح اين احاديث از آن بحثخواهم نمود.
سند كتاب
اين كتاب را شيخ ابوالمكارم مبارك بن محمد بن معمر بادرايى ازابوبكر احمد بن
على بن حسن طرثيثى از ابوعبدالله حسين بن شجاع صوفى موصلى ازابوبكر محمد بن
عبدالله بن ابراهيم شافعى از ابوعبدالله محمد بن خلف بنابراهيم بن عبدالسلام
مروزى و او از ابوعمران موسى بن ابراهيم مروزى و او ازامام هفتم(ع) نقل كرده
است. اين كتاب با كوشش آقاى محمد حسين حسينى جلالى مكررادر ايران و بيروت چاپ
شده است.
احاديث
موسى بن ابراهيم مروزى گويد:
موسى بن جعفر(ع) به من خبر داد، از پدرش جعفر بن محمد، از پدرش محمد بن على،از
پدرش على بن الحسين، از پدرش حسين بن على، از پدرش على
بنابيطالب(عليهمالسلام) كه فرمود:
رسول خدا(ص) حديث گفت مرا: «كسى به سن بلوغ نرسيد مگر آنكه مرتكب خطايى شدهاست
مگر عيسى بن مريم و مادرش مريم، و يحيى فرزند زكريا درود خدا بر آنان».
رسول خدا صلىالله عليه و آله فرمود: «كسى كه صبح كند و چيزى غير ازخداوند
بزرگترين همت او باشد از خدا نباشد».
رسول خدا(ص) فرمود: «كسى كه حديثى را از من نقل كند در حاليكه مىداند آندروغ
است او يكى از دروغگويان است».
متاسفانه حديث چهارم از اصل كتاب ساقط شده است.
رسول خدا(ص) نهى كرد از آنكه مردى بين پدرى و فرزندش بنشيند.
رسول خدا(ص) فرمود: «بر هر مسلمانى روز جمعه سه چيز لازم است:
غسل، مسواك، بوى خوش».
رسول خدا(ص) از صداى آرام انسان خوشش مىآمد، و از كسى كه فرياد بلند داردبدش
مىآمد.
رسول خدا(ص) از فحش دادن به روزها و ساعتها و باد و خورشيد و ماه وستارگان نهى
نمود.
رسول خدا(ص) فرمود: «عجب عمل هفتاد سال را از بين مىبرد».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس به رزق اندك از خدا راضى باشد خداوند به عملاندك از
او راضى باشد».
رسول خدا(ص) فرمود: «اگر دوست داريد نمازتان افزون گردد خوبانتان را
مقدمبداريد».
رسول خدا(ص) فرمود: «قاضى عادل نخستين كسى است كه به بهشت فرا خواندهمىشود».
آمدن رسول خدا با بوى خوش شناخته مىشد.
رسول خدا(ص) فرمود: «اطاعت كسى در نافرمانى خداى عزوجل جايز نيست».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس خود را فرزند غير پدرش بداند روز قيامتبامشركان
محشور مىگردد.»
على(ع) فرمود: «توانگرى ياور خوبى بر اطاعتخدااست».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر گاه خدا بندهاى را دوستبدارد گرفتارش مىكند تاتضرع
او را بشنود».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس ايمان به خدا و روز آخر دارد ...»، متاسفانهبقيه
اين حديث از بين رفته است.
رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس بر سر راه مسلمانان آنان را اذيت كند لعنتملائكه بر
او واجب است».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر گاه يكى از شما برادرش را دوست مىدارد نام و كنيهو
لقب و نام قبيله او را سؤال كند».
على(ع) فرمود: «اشاره هنگام هلال ناپسند است».
على(ع) فرمود: «كسى كه بر نمازهاى پنجگانه به جماعت محافظت كند جزء
غافلاننوشته نشود».
على(ع) فرمود: «كسى كه نزد مردم توريه مىكند به چيزى كه خداوند خلاف آن
رامىداند خدا نزد مردم خوارش خواهد كرد».
رسول خدا(ص) فرمود:
«شيطان هر گونه تلاشى را عليه انسان انجام مىدهد و وقتى بر او غلبه كرد درمال
او عمل مىكند و هرگز نمىگذارد چيزى را در اطاعتخدا انفاق كند».
رسول خدا(ص) فرمود: «كسى به شيطان نزديك نشد مگر آنكه از خدا دور گرديد.»
رسول خدا(ص) فرمود: «با زنان مشورت كنيد و آنان را مخالفت كنيد كه درمخالفت
آنان بركت است، و براى خنثى عقل نيست و براى متكبر درشتخو عقل نيست». (1)
رسول خدا(ص) فرمود: «خداى رحمت كند كسى كه سخنى مىگويد تا بهرهاى از آنببرد
يا سكوت مىكند تا سالم بماند».
رسول خدا(ص) فرمود: «خوبى كن به كسى كه اهل آن است و كسى كه اهل آن نيست،چون
اگر او اهل نيكى نيست تو اهل آن مىباشى».
على(ع) فرمود: «مصافحه دوستى را نگه مىدارد».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر كه بگويد: لا اله الا الله احدا صمدا لم يلد و لميولد
و لم يكن له كفوا احد، خدا چهل هزار هزار حسنه براى او مىنويسد».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر گاه عرب عمامه خود را بيندازد عزت خود را
انداختهاست».
على(ع) فرمود: «مردمى بيايند كه به وسيله قرآن با شما مجادله كنند پسآنان را
به سنتبگيريد، زيرا اصحاب سنتبه كتاب خدا آشناترند».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس به دين دوستخود است، پس هر كدام شما ببيند باچه كسى
دوست مىشود».
حسن و حسين(عليهماالسلام) جايزههاى معاويه بن ابى سفيان را نمىپذيرفتند.
رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس از شما مىخواهد حجامت كند روز شنبه حجامتكند».
رسول خدا(ص) فرمود: «به هر كس اذن براى دعا داده شود درهاى رحمتبه رويشگشوده
شود».
على(ع) فرمود: «فال بد به كسى كه توكل بر خدا كند آسيب نمىرساند».
مردى را نزد على آوردند كه به خداوند توهين كرده بود، على عليهالسلام فرمود:
«او را بكشيد، و هر كس پيامبران خدا را ناسزا گويد نيز او را بكشيد».
على(ع) فرمود: «پيامبرى از پيامبران كه به او عزير گفته مىشد گفت:
پروردگارا، منزهى، شان تو چه بزرگ و چه شگفت است! ابتداى تو از چه بوده است؟سپس
(به عنوان پشيمانى از سؤال خود) عزير مقدارى خاك برداشته بر دهان خودريخت.
خداوند عزوجل به او وحى نمود: اى عزير، دخالت در كار من نمودى، به عزت وجلال
خود سوگند كه نام تو را از ديوان انبياء محو مىكنم، پس تو همراه آنان
ذكرنمىشوى». (2)
رسول خدا(ص) فرمود:
«نپرداختن دستمزد كارگر از گناهان كبيره است».
رسول خدا(ص) فرمود: «هرگاه خداوند براى كسى خير بخواهد او را در دين فقيه، و
بيناى به عيوب خويشمىگرداند، و زاهد در دنيايش قرار مىدهد».
على(ع) فرمود: «از نشانههاى نزديكى قيامت جذام و شيوع بواسير و مرگناگهانى
است».
از اميرالمؤمنين(ع) حكم مردن موش در چاه سؤال شد، فرمود: «چهل دلو از آنكشيده
مىشود.»
رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس درباره قدر صحبت كند روز قيامتآن را از او سؤال
مىكنند، و هر كه صحبت نكند روز قيامت از او سؤال نشود».
رسول خدا(ص) فرمود: «هيچ پدرى فرزندش را به بهتر از ادب نيك تعليم ندادهاست».
رسول خدا(ص) فرمود: «گروهى روز قيامت دوست دارند كه از ثريا سقوط مىكردنداما
امير بر چيزى نمىشدند».
رسول خدا(ص) فرمود: «دعاى سه گروه رد نمىشود: پيشواى عادل، روزهدار تاآنكه
افطار كند، دعاى مظلوم».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر كه بگويد من عالم هستم او جاهل است».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر كه بگويد من در جهنمم پس او در جهنم است».
رسول خدا(ص) فرمود:
«بهترين اخلاق مومنان عفو است».
رسول خدا(ص) فرمود: «امام به هر كس حد بزند همان حد كفاره گناه اوست».
رسول خدا(ص) فرمود: «هر كه برادر مسلمانش را عفو كند خدا او را عفو كند».
رسول خدا(ص) فرمود: «خداى متعال گويد: بهشتبر كسى كه چشمانش را بگيرمواجب
است».
رسول خدا(ص) فرمود:
«بهترين زنان كسى است كه هر گاه چيزى به او داده شود شكر كند و هر گاه منعشود
صبر كند».
رسول خدا(ص) محلل و كسى كه براى او محلل انجام شود را لعنت كرده است.
رسول خدا(ص) فرمود: «هر گاه كسى از شما در حال نماز باشد و زنى او رابخواند پس
بايد او را اجابت كند».
على(ع) فرمود: «روز جمعه يك دينار صدقه بده، رسول خدا(ص) اين را پيش ازجمعه از
ما مىخواست».
رسول خدا(ص) فرمود: «ايمان شناختبه قلب و اقرار به زبان و عمل به انداماست».
رسول خدا(ص) فرمود: «ايمان ندارد مگر آنكه ايمان به چهار چيز داشته باشد:شهادت
دهد كه خدايى غير از الله نيست، او تنهاست و شريكى ندارد، و من رسول خداهستم كه
مرا به حق مبعوث كرده، و ايمان به قدر داشته باشد چه خير يا شر آن. وايمان به
مبعوث شدن پس از مرگ داشته باشد». (3)
پىنوشتها:
1-البته منظور اين نيست كه اگر خانمها نظرخوب و درستى دادند مخالفت كنيد.
بلكه به دليل علاقه به همسر از وظايف الهى كوتاهى نكنيد و قدرت نه گفتنبه زن و
همسر را داشته باشيد.
2- از اين حديث استفاده مىشود كه تفكر در ذات خدا جايز نيست و تنها بايد
دراوصاف و افعال خدا بحث نمود .
3- همه احاديث اين كتاب مثل سند اول از امام كاظم(ع) تا رسول خدا
يااميرالمؤمنين (عليهما السلام) سند متصل دارند، و اين سند طلايى (سلسله الذهب)
درهمه آنها تكرار شده است، و ما فقط به ترجمه متن احاديث اكتفا كرديم.
منبع:
ماهنامه كوثر شماره 15
