برنامه غذایی روزه
داران
اصل كلی برای پیروی از برنامه های غذایی صحیح، مصرف غذاهای متنوع است. رعایت
این مسئله در طول ماه مبارك رمضان نیزحائزاهمیت است. مسئله قابل توجه این است
كه بر خلاف تصورعموم، نیازی نیست كه دراین ماه حجم زیادی ازغذا در وعده های
افطار و سحر مصرف كنید.
در طول ماه رمضان میزان سوخت و ساز بدن شما كاهش می یابد و ساز و كارهای تنظیم
كننده شروع به فعالیت می كنند. مهم ترین ساز و كار فعال، سوخت چربی بدن است كه
می تواند میزان كلسترول خون را كنترل كند وبه همین دلیل نیازی به مصرف غذاهای
پركالری نیست.
برنامه غذایی را باید طوری تنظیم كنید كه دچاركاهش یا افزایش وزن نشوید. البته
باید توجه كنید برای افرادی كه اضافه وزن دارند، این ماه بهترین فرصت برای
پیروی از غذاهای سبك و كم كالری و در نتیجه كاهش وزن است.
برنامه غذایی شما در ماه رمضان باید به گونه ای باشد كه تمام گروه های غذایی به
صورت زیر مصرف شوند:
1- نان وغلات
این گروه شامل انوع نان، سیب زمینی و ماكارونی است كه منابع خوبی از انرژی ،
مواد حاوی نشاسته، پروتئین، املاح و فیبر هستند.
توصیه می شود از نان های كامل مانند نان سنگك و جو، كه منابع خوب فیبر هستند،
استفاده كنید.
2- شیرو لبنیات:
این گروه شامل شیر، ماست، پنیر، دوغ و كشك است، كه منابع خوبی از كلسیم و
پروتئین برای حفظ فعالیت طبیعی بدن هستند، ولی بهتر است انواع كم چرب و كم نمك
را انتخاب كنید.
3- گوشت و جانشین های آن:
این گروه شامل انواع گوشت های قرمز و سفید، تخم مرغ و حبوبات هستند كه منابع
خوبی از پروتئین ، ویتامین های گروهB و آهن می باشند.
هنگام استفاده از گوشت قرمز، چربی های قابل رؤیت گوشت را پاك كرده و از حبوبات
و گوشت سفید بیشتر از گوشت قرمز استفاده كنید.
4- سبزی ها :
از انواع سبزی به صورت پخته یا خام در برنامه رژیم روزانه استفاده كنید. این
گروه منابع خوبی از ویتامین هایA,C و فیبر هستند.
5- میوه ها:
این گروه شامل انواع میوه های تازه و خشك مانند برگه ها، كمپوت و آب میوه ها
بوده و منابع خوبی از ویتامینC و فیبر هستند.
توصیه می شود از مركبات كه منبع خوب ویتامینC هستند، به طور روزانه استفاده
كنید و در صورت تمایل از آبمیوه و كمپوت، حتماً از نوع خانگی و با میزان قند
كم، مصرف كنید.
گروه متفرقه
این گروه شامل انواع دانه های گیاهی از قبیل پسته، بادام و فندق، و انواع روغن
های مایع، جامد، كره ،خامه، سس سفید هستند. هم چنین منابع خوبی برای تأمین
انرژی و ویتامین محلول در چربی ( A,D,E,K) به شمار می روند.
توصیه می كنیم مصرف روغن های جامد نباتی و حیوانی، كره ، خامه، سس سفید، انواع
دسرها، شیرینی ها و شكلات را كاهش دهید و از روغن های مایع گیاهی مانند زیتون و
دانه های گیاهی از قبیل پسته، بادام، فندق و بادام زمینی استفاده كنید.
چند توصیه مهم برای روزه داری
1- غذاهای پر حجم برای سحری استفاده نكنید.
2- از مصرف غذاهای چرب برای سحری پرهیز كنید.
3- از مصرف چای زیاد در سحری خودداری كنید.
4- از كربوهیدرات های پیچیده مانند نان، برنج، سیب زمینی دروعده سحراستفاده
كنید . مصرف این مواد باعث كاهش حس گرسنگی در طول روز می شود.
5- با منابع قندی و انرژی مانند خرما، آب میوه، انواع شربت و شله زرد افطار
كنید.
6- اگر وعده افطار و شام جدا بودند ، شام را سبك و كم حجم میل كنید. هیچ گاه
چند نوع غذا را با هم مصرف نكنید.
7- مصرف شام را با استفاده از میوه در حجم كم خاتمه دهید.
8- پس از مصرف شام، حتما وعده مختصری، شامل میوه، شیر یا انواع مغزهای گیاهی
مانند پسته و بادام استفاده كنید.
9- از زمان صرف افطار تا قبل ازخواب مایعات، زیاد بنوشید.
10- از مصرف انواع دسرها و شیرینی هایی با شكر زیاد در برنامه افطار و سحر
خودداری كنید.
11- مصرف قندها و شیرینی های طبیعی مانند خرما و توت را كه منابع خوبی از
املاح، ویتامین ها و انرژی هستند، به جای انواع شیرینی تهیه شده با شكر توصیه
می كنیم.
12- مصرف غذا در وعده های سحر و افطار به صورتی باشد كه هیچ گاه احساس سیری
كامل نكنید.
13- با وجود این كه روزه داری می تواند، مشكلات سلامتی مانند فشار خون بالا،
چربی خون بالا، چاقی و اختلالات گوارشی را بهبود بخشد، اما افرادی كه بیماری
های مزمن مانند دیابت، بیماری های قلبی وعروقی، نارسایی های كلیه و نوسانات
فشار خون دارند، حتماً با پزشك معالج خود مشورت كرده و در صورت صلاحدید پزشك می
توانند روزه بگیرند.
نمونه رژیم 2200 كالری برای فرد بزرگسال با فعالیت سبك
سحر: نان سنگك یا تافتون 4 كف دست( یك كف دست = 10×10 سانتی متر)
پنیر پاستوریزه 30 گرم( به اندازه یك قوطی كبریت)
شیر یك دوم لیوان معمولی كم چرب
1 عدد میوه متوسط
ا فطار: 1 لیوان شیر كم چرب داغ + 3 عدد خرما
3 برش نان سنگك یا تافتون 10×10 سانتی متر+ 15 گرم پنیر كم نمك + 1 عدد گوجه
فرنگی + 1 عدد میوه متوسط
شام:
یك و یك سوم لیوان برنج پخته + 90 گرم گوشت مرغ بدون پوست + 4 قاشق مرباخوری
روغن مایع + 1 لیوان سالاد + 1 عدد میوه متوسط یا یك دوم لیوان آب میوه تازه.
برای تهیه سس سالاد می توانید 1 قاشق مرباخوری روغن زیتون را با كمی سركه یا
آبلیمو مخلوط و استفاده كنید.
بعد از شام: 1 عدد میوه متوسط + 12 عدد پسته یا بادام یا فندق+ 2 عدد برگه .
چند نمونه برنامه غذایی
برای افطار و سحر
مصرف غذاهای متنوع به عنوان نخستین بخش راهنمایی های رژیمی می باشد. این نكته
در ماه مبارك رمضان نیز صحت دارد. یك فرد برای اینكه سالم باشد، باید از تمام
گروههای اصلی موادغذایی كه شامل نان و غلات، شیر و فرآورده های شیری، گوشت
وحبوبات و سبزیجات و میوه است، استفاده كند. در طول ماه مبارك رمضان سرعت
متابولیسم در شخص روزه دار پایین می آید و چربی بدن و چربی رژیم غذایی به طور
مؤثر مصرف می شوند. مصرف غذای دریافتی در ماه مبارك رمضان كمتر از روزهای عادی
دیگر می باشد و همین امر منجر می شود كه سلامتی شخص برقرار شود. دریافت میوه به
خصوص بعد از غذا اكیداً توصیه می شود. رژیم غذایی متعادل كلسترول خون را بهبود
می بخشد و اسید معده را كاهش می دهد و از بروز یبوست و سایر مشكلات گوارشی
جلوگیری می كند و باعث می شود كه فرد فعال بوده و زندگی سالمی داشته باشد.
به طور نمونه یك رژیم غذایی كلی در زیر آورده شده است.
افطار:
خرما 3 عدد - آب میوه 1 واحد ( یك دوم لیوان ) - سوپ سبزیجات به همراه مقداری
رشته فرنگی 1 لیوان
نیاز فوری بدن در هنگام افطار، بدست آوردن منبع انرژی آسان و قابل دسترس گلوكز
برای هر سلول زنده ، بویژه مغز و سلول های عصبی می باشد. خرما و آب میوه منابع
خوب قندی می باشند. مقدار خرما و آب میوه ارائه شده در بالا، برای رساندن سطح
گلوكز خون از مقدار پایین به حد طبیعی كافی می باشد. سوپ و آب میوه به بر قراری
تعادل آب و مواد معدنی بدن كمك می كنند. رژیم غذایی نامتعادل و دریافت بیش از
اندازه شربت ها و شیرینی ها به همراه شكرافزودنی برای سلامتی مضر شناخته شده
اند.
شام:
باید از تمام گروه های غذایی به شكل زیر استفاده شود:
گروه گوشت و حبوبات: جوجه، گوشت گاو، گوشت بره، گوشت
بز، ماهی 1 تا 2 واحد ( هر واحد: 1 تكه یا 30 گرم گوشت ).
نخود سبز، نخودچی، عدس، و سایر حبوبات1 واحد ( نصف
لیوان ) .
گوشت و حبوبات منبع خوب پروتئین، مواد معدنی و ویتامین
ها می باشند. علاوه بر اینها، حبوبات منبع خوبی برای فیبر رژیمی می باشند.
گروه نان و غلات: نان با آرد گندم كامل 2واحد ( هر
واحد: 30 گرم ) یا برنج پخته 1 لیوان یا تركیبی از این دو. این گروه منبع خوبی
برای تامین كربوهیدرات های پیچیده ( كه منبع خوب انرژی و فیبر رژیمی هستند )،
پروتئین و مواد معدنی می باشند.
گروه شیر: شیر یا ماست یا پنیر محلی 1 لیوان.
افرادی كه نمی توانند شیر را تحمل كنند باید از محصولات تخمیر شده ای مثل ماست
استفاده كنند. شیر و فراورده های شیری منابع خوب پروتئین و كلسیم، كه برای
برقراری بافتهای بدن و فعالیت های فیزیولوژیكی ضروری می باشند، هستند.
گروه سبزیجات: سالاد مخلوط سبزیجات ( كاهو، هویج،
جعفری، خیار،بروكلی ، گل كلم یا سایر سبزیجات در صورت تمایل ) 1 لیوان .2 قاشق
روغن زیتون یا هر نوع چربی غیر اشباع و 2 قاشق سركه اضافه كنید. چربی های غیر
اشباع، اسیدهای چرب ضروری و كتو اسید ها را برای بدن فراهم می كنند.
یك دوم لیوان سبزیجات پخته مانند كلم، اسفناج، بادمجان،. سبزیجات منبع خوب فیبر
رژیمی، ویتامینA، كاروتن، لیكوپن و سایرفیتو كمیكال ها( آنتی اكسیدان )، می
باشند. اینها در جلوگیری از سرطان، بیماریهای قلب و عروق و بسیاری از مشكلات
دیگر مفید می باشند.
گروه میوه ها: 1تا 2 واحد از مركبات یا سایر میوه ها.
میوه ها را به عنوان آخرین ماده غذایی در شام یا بلافاصله بعد از شام مصرف
كنید، زیرا میوه ها باعث تسهیل در گوارش شده و از بسیاری از مشكلات معد ی روده
ای جلوگیری می كنند.
میوه ها و مخلوط آجیل ممكن است به عنوان میان وعده بعد
از شام یا قبل از خواب مصرف شوند.
سحر:
وعده غذایی سبكی را در سحر مصرف نمائید. غلات بدست آمده از جو یا گندم كامل یا
نان گندم كامل 1 تا 2 واحد به همراه 1فنجان شیر. 2 تا 3 قاشق چایخوری از روغن
زیتون یا هر چربی غیر اشباعpufa یاmufa به سالاد یا غلات اضافه نمائید. 1 تا 2
واحد میوه به عنوان آخرین ماده غذایی دریافت نمائید.
برای اهداف كاربردی و تخمین موادمغذی یك نمونه از رژیم
غذایی با جزئیات آن، در زیر آورده شده است.
افطار:
3 عدد خرما- یك دوم لیوان آب پرتقال- 1 لیوان سوپ سبزیجات یا 2 عدد بیسكوئیت
سبوس دار.
شام:
1 لیوان سالاد سبزیجات با دو قاشق چایخوری سركه، 60 گرم گوشت جوجه، یك دوم
لیوان بامیه( پخته ). 120 گرم نخودپخته، 3 قاشق غذاخوری روغن كه در تهیه غذا می
تواند مصرف شود. 2 كف دست نان گندم كامل، 1 لیوان برنج پخته، سه چهارم لیوان
ماست، 1 عدد پرتقال، یك دوم لیوان انگور، 30 گرم مخلوط آجیل بدون نمك.
* منظور از كف دست در واحد نان ، بدون محاسبه انگشتان
دست می باشد.
سحر:
2 كف دست نان گندم كامل، 1 لیوان شیر، یك چهارم لیوان سالاد سبزیجات به اضافه 2
قاشق چایخوری روغن ذرت و 2 قاشق چایخوری سركه، 1 عدد سیب پوست كنده، 2 قاشق
چایخوری شكر به همراه قهوه یا چای.
مقدار انرژی و موادمغذی موجود در رژیم بالا به شرح زیر
می باشد.
2136 كیلو كالری - انرژِی
70 گرم - پروتئین
286 گرم - كربوهیدرات
87 گرم - چربی
34 گرم - فیبر
1013 میلی گرم - كلسیم
3252 میلی گرم - سدیم
2963 میلی كرم - پتاسیم
3/13 میلی گرم - آهن
10 میلی گرم - روی
در این رژیم 35% انرژی موردنیاز از چربی تأمین می شود.
وقتی كه مقدار مواد مغذی موجود در این رژیم با مقدارRDA( مقدار توصیه شده در
روز ) آنها مقایسه می شود، این رژیم غذایی برای بالغین ( به جز زنان باردار و
شیرده ) پروتئین، كلسیم، سدیم ، پتاسیم و ویتامین های B12, B6, B3, B2, B1 , K
, A، فولات و ویتامینC را به طور 100% یا بیشتر از مقدارRDA فراهم می كند.
برای زنان باردار و شیرده استفاده از این رژیم به
تنهایی نمی تواند پاسخگوی نیاز آنها باشد و ممكن است نیاز به مكمل برخی
موادمعدنی و ویتامین ها از قبیل آهن و ویتامینD و مصرف انرژی بیشتر از طریق نان
یا برنج داشته باشند.
توصیه های دیگر :
1- به مقدار كافی بین افطار تا وقت خواب آب بنوشید تا از كم آبی بدن جلوگیری
شود.
2- به مقدار كافی سبزیجات در هر وعده غذائی مصرف نمائید و میوه را در آخر وعده
غذائی خود دریافت نمائید.
3- از مصرف زیاد موادغذایی شیرین بپرهیزید.
4- از مصرف غذاهای تند اجتناب نمائید.
5- از مصرف نوشیدنی های كافئین دار مانند كوكا، قهوه، چای اجتناب نمائید.
كافئین ادرارآور است. 3 تا 5 روز قبل از ماه مبارك رمضان به تدریج دریافت
اینگونه نوشیدنی ها را كاهش دهید. كاهش ناگهانی كافئین موجب سردرد و عدم تعادل
می شود.
6- فراموش نكنید دندان های خود را بعد از افطار و قبل از خواب مسواك نمائید.
دریافت یك رژیم غذایی متعادل برای حفظ سلامتی و
برخورداری از فوائد ماه مبارك رمضان، ضروری می باشد.
خرما؛ میوه ای مغذی و
پر انرژی
خرما میوه بسیاری مغذی و كامل می باشد كه می توانید به همراه چای یا آب جوش در
افطار آن را میل كنید. این میوه دارای قند زیادی است. حدود70 درصد آن را
كربوهیدرات تشكیل می دهد كه 60 تا 65 درصد آن قندهای گلوكز و فروكتوز و 5/2
درصد فیبر غذایی است. به همین دلیل برای افرادی كه نمی توانند ساكاروز را تحمل
كنند، مناسب است. گلوكز و فروكتوز از ساكاروز مشتق می شوند. این قندها به راحتی
و فوراً توسط بدن جذب شده، بدون نیاز به هضم در بدن تولید انرژی كرده و یا
ذخیره می شوند.
همچنین منبع مناسبی از املاح زیر است:
آهن- پتاسیم- منیزیم ( برای عمل ماهیچه های ارادی لازم است )- گوگرد- مس- كلسیم
و فسفر ( برای ساخت عضله و بافت های عصبی لازم است ).
ویتامین های موجود در آن شامل: ویتامین های
B1،B2 ،A ، بیوتین ، اسید فولیك و ویتامینC است.
برای كسب اطلاعات لازم در مورد هر یك از این ویتامین ها روی آنها كلیك كنید.
8/13 درصد آن را آب و 3درصد آن را پروتئین تشكیل می دهد.
بلافاصله بعد از خوردن یك كیلوگرم خرما، 3470 كالری انرژی در بدن تولید می شود.
به همین دلیل مصرف خرما در افطار مناسب است، زیرا گرسنگی شما را فرو می نشاند..
این مقدار انرژی در مقایسه با سایر میوه ها بسیار بالاست. مقدار انرژی تولید
شده در یك كیلو گرم از مواد غذایی زیر به شرح زیر است :
زرد آلو : 520 كالری
پرتقال : 480 كالری
برنج پخته : 1800 كالری
نان گندم : 2295 كالری
موز : 970 كالری
گوشت بدون چربی : 2245 كالری
ولی همانطور كه گفته شد یك كیلو خرما بیش از 3000 كالری
انرژی تولید می كند.
خرما؛ میوه ای مغذی و پر انرژی برای افطار
15 تا 30 در صد آن را آب تشكیل می دهد . میوه خرما 2 درصد پروتئین و كمتر از 2
درصد چربی و املاح دارد. پروتئین و آب موجود در آن بسته به نوع خرما و مرحله
رسیدن آن فرق می كند. سدیم كمی نیز دارد.
همچنین می توان گفت خرما به تنهایی یك منبع و معدن غنی است زیرا حاوی املاح
معدنی فراوانی است.مقدار فسفر موجود در خرما به اندازه مجموع فسفر موجود در
زردآلو، گلابی و انگور است.
حجم بالای منیزیوم موجود در خرما باعث كاهش انواع سرطان می شود.
به دلیل سدیم كم آن ( 1میلی گرم در 100گرم خرما )، برای افراد دچار فشار خون
بالا كه بایستی رژیم كم سدیم داشته باشند، مفید است. آهن موجود در آن ( 3میلی
گرم در 100 گرم خرما ) یك سومRDA یا نیاز روزانه به آهن را برای مردان تامین می
كند.
فیبر موجود در آن برای بهبود عملكرد سیستم گوارش و هضم و دفع مواد غذایی مفید
است. مطالعات فراوان نشان می دهد برای بیشتر افراد رژیم پرفیبر بسیار بهتر و
سالم تر از رژیم غذایی كم فیبر است.
اهمیت افطار با خرما
افطار با شیرینی های طبیعی بدون آنكه باعث انباشته شدن چربی بدن گردد برای مواد
سفیده ای بدن رل حفاظتی را داشته ، نیرودهنده خوبی برای بدن است، خستگی را به
تاخیر می اندازد و بسرعت وسهولت هضم و جذب می شود.
نبی گرامی اسلام( ص ) خرما و كشمش و ... را انتخاب می فرمودند.
افطار با خرما یا كشمش شروع خام خوری است و باعث جلوگیری از زیاد شدن گلبول های
سفید و ورم ... می گردد.
افطار با این دو آسان است. تهیه آنها دشواری ندارد، فقیر وغنی هر دو امكاناتی
دراین باره دارند!
میوه جات را باید تازه خورد خرما در فصل خود تازه است و در غیر فصلش نیز كهنگی
بر آن اثری نمی گذارد. كشمش هرچه كهنه تر شود اسید الكل های موجود در آن به
شیرینی تبدیل شده برای افطار بهتراست لذا افطار با این دو برای همیشه یكنوع
تازه خوری است.
هر دو سرشار از ویتامین ها و بسیاری مواد معدنی لازم می باشند. درهر دو مواد
معدنی كه كاتالیزور محسو بند و برای عمل هضم و جذب كمك می نمایند موجود است.
با آمارگیری از نقاطی كه در سال اهالی آن مقداری خرما می خورند و سرطان دیده
نمی شود، خرما را بعضی یك عامل ضد سرطانی می دانند. خرما و كشمش قند خود را زود
ببدن می رسانند زیرا گلوكز درآنها بوده و در بدن هم سازگارترین نوع قند محسوب
می شود.
بدن مواد قندی را زودتر از چربی و پروتئین بمصرف متابولیسم می رساند وچربی نیز
زودتر ازپروتئین می سوزد و لذا روزه دار از قند خرما و كشمش زودتر بهره مند
خواهد شد (بین دونماز از قند طبیعی به نحو احسن برخوردار شده تا آنكه بمائده
افطاری برسد).
چربی ها تنها غذای مولد مواد ستونی نیستند بلكه مواد نیز ستوژن می باشند حتی در
نزد مرض قندی ها گوشت و مواد سفیده ای استون را بالا می برند در صورتی كه
نشاسته ای ها (كه خرما را می توان از آنها حساب كرد) از تولید این مواد جلوگیری
می نمایند ولذا خرما یك نوع فریاد رسی برای بدنی است كه حتی تصور شود استون در
آن ایجاد شده است.
تا كنون عقیده داشتند كه مواد سلولزی جذب بدن نمی شوند اما امروز می گویند
درمحیط روده ها باكتری هایی یافت می شود كه سلولزها را هم حل می كند لذا مقداری
از مواد سلولز بوسیله روده ها جذب می شود و قسمت دیگر كه قابل جذب نیست دو
فایده دارد : یكی كه مدفوع را از حالت مایعی در می آورد و با حجم خود روده ها
را پاك می كند، دیگر آنكه مقدار زیادی ازسموم روده ها را جذب و با خود به خارج
دفع می كند.
برای هضم و جذب مواد قندی باید ویتامین ث در محیط باشد تا گلولز در معیت
ویتامین ث آنجا كه فسفر نیز وجود دارد از جدار روده ها عبور نموده به جریان خون
وارد شده ...رسیده آنچه لازم است (درحدود یك گرم در لیتر خون) به خون داده شده
و بقیه در كبد ذخیره گردد.
دستگیری ویتامین ث از مواد قندی در محیط فسفردار بوسیله ترشحات غده هیپوفیزی
نظارت و كنترل و تنظیم می گردد.
آیا كدام افطاری خواهید یافت كه علاوه برداشتن – قند وویتامین ث – فسفر بتواند
چون خرما به سرعت سه عنصر موجود در خود را برای تقویت روزه دار به هضم و جذب
مقصود بدن رسانده، به علاوه وجود ویتامین هایD2,C,B2,B1,A و بعضی از عناصر فلزی
بویژه وجود فولیكولین در آن از ضعف های گوناگون جلوگیری به عمل بیاورد (
فولیكولین ماده مخصوص زنانگی است كه در ترشحات مردان نیز به مقدار ناچیزی یافت
می شود) و وجود آهن كه خود موجبات ترمیم دیگری را فراهم می سازد.
مواد آلبومینی " سفیده مانندی " به اندازه ای برای بدن ضرورت دارد كه رشد و نمو
و نگهداری بدن تامین گردد و این مقدار آلبومین حداقل لازم است و یكی از آنها
بستگی به مواد غذایی دیگری دارد كه انسان با آن خواهد خورد چنانچه هیدرات دو
كربن این حداقل را پائین و چربی ها را بالا می برد و در نتیجه خرمای سرشار از
هیدرات دو كربن سبب می شود اگر مواد بیاض البیضی خورده شود بدن بهتر از آن
استفاده نماید.
می دانیم كه چربی ها مولد اساسی و مهم اجسام ستونی هستند و این اجسام كه سمیت
دارند فقط در برابر هیدرات دو كربن می سوزند و تبدیل به آب و اسید كربونیك می
شوند.
لذا همین دو سه دانه خرمای وسط دو نماز تا فاصله افطار كامل بعدی شاید بتواند
سمیت اجسام ستونی را اگر بوجود آمده بر طرف سازد.
اسیدهای موجود در خرما (و سایر میوه جات) با فلزات تركیب نشده كه تشكیل املاح
بدهند و اثرات خاص و مفیدی دارند از جمله اگر اجسام ستونی در خون بالا رود
خوردن آن میوه جات به خصوص آنها كه اسید سیتریك دارند نافع است. بعلاوه پنج
درصد میوه جات را سلولز تشكیل می دهد و به همین علت طبیعی ترین و بهترین ملین
ها بوده و جلوگیری از ابتلاء بیماری تمدن ( یبوست) می نماید.
یك كار دیگر خرما اینست كه اگر موقع افطار غذایی پخته خورده شود چون تمام فرمان
های در آن با حرارت 60 درجه از بین رفته خرما مقداری فرمان مشابه دیاستازهای
مترشحه بدن را به همراه آورده حل و هضم را آسان تر می سازد.
چرا نبايد با قند
مصنوعي افطار كرد ؟
با قند مصنوعي نبايد افطار كرد،به دليل آنكه اين گونه شيريني هابا داروهاي
شيميايي سفيد مي شوند و زيان آنها بسيار واضح است .
قند وشكر در همه خانه ها ي جهان مصرف مي شود – هيچ طبيبي بيمار خودرا از خوردن
شكر و قند منع نمي كند .
نشاسته كه در نان و سيب زميني و سبزيجات وجود دارد جزو گلوسيدها بوده و سپس از
خوردن ابتدا به دكسترين Dexterrineو سپس به گلوكز تبديل شده بمصرف بدن مي رسد .
قند و شكري كه از شيره چغندر درست مي شود مانند قند طبيعي كه در ميوه جات بافت
مي شود نيست زيرا مواد معدني مفيد آن در قسمت كارخانه از بين مي رود ( تركيب با
مواد ديگر و حرارتهاي شديد و ...)
قند واقعي در ميوه جات مي باشد زيرا بهمراه آنها مواد ديگري كه جذب قند ميوه
لازم است موجوديت دارد .
قند و شكر معمولي مواد لازم را بهمراه ندارد و چون به كودك داده شود از مواد
معدني ذخيره شده بدن كودك بر ميدارد مثلا از كلسيم بدنش استفاده مي نمايد و
بهمين جهت است كه دندان كودكاني كه زياد شيريني ميخورند زود خراب مي شود .
دكتر كارتن مي گويد طبيعت قند و شكر را در ميوه جات در اختيار بشر گذاشت زيرا
بشر به آن احتياج داشت و تهيه قند و شكر معمولي كاري است بر خلاف طبيعت .
جمعي از دانشمندان يك عده را كه نسبت به قند صنعتي حساسيت داشتند و با خوردن
150 گرم قند در ادرا شان قند پيدا ميشد روزي 150 گرم قند طبيعي بصورت ميوه و
عسل دادند و مشاهده كردند كه پس از چندي قند ادارشان بكلي برطرف شده است .
در يك تحقيق معلوم گرديدكبد انسان از اسيد استيك كلسترول مي سازد و مستقيماً
آنرا تحويل خون مي دهد.
اسيد استيك تقريبا ً در همه خوراكهاي بشري كم و بيش وجود دارد و انسان هرچه
كمتر غذا بخورد طبعاً ميزان كلسترول خونش كم تر است و اين قند و شكر تصفيه شده
است كه از هم اسيد استيك ايجاد مي كند و بطور غير مستقيم كلسترول در جدار رگها
رسوب مي نمايند . پس اگر به عنوان ثواب و افطاري ، قند و شكر به معده خالي
مسلمانان رسانيده شود ، گام موثري در راه پيشرفت آنها بسوي بيماريهاي عروق و
قلب برداشته شده است. !!
افطاربا شيريني طبيعي
پس براي افطاري چه خوراكي انتخاب كنيم كه مورد تائيد دين و دانش باشد ؟
چرا حضرت صادق (ع ) فرمود : المومنون حلويون ، مومن شيرين پسند است؟
با توجه به اينكه در آن زمان قند و شكر مصنوعي وجود داشته و از قند ميوه جات به
ويژه خرما و كشمش استفاده مي شد و چنانچه بزودي خواهيد ديد اسلام با پر خوري
سخت مخالف است ديگر جاي هيچ ايراد و اشكالي باقي نمي ماند حتي گفته نخواهد شد
ازقند ميوه جات كلسترول به قدر كافي ساخته مي شود زيرا كم خوري و با اعتدال
خوري اسلامي اجازه رسوب كلسترول را نخواهد داد .
در اينجا با ذكر فقط دو سه روايت نشان خواهيم داد :
در اسلام فرمول كلي اين است كه افطار با شيريني به عمل آيد و نبي گرامي به
ترتيب خرما – كشمش-و... را انتخاب مي فرمودند و تقريبا ًاصرار در خرما بعنوان
افطار در اخبار مشاهده مي گردد.
"عن رسول الله (ص) انه كان اذا قدم اليه الطعام و فيه التمر بدء بالتمرو و كان
يفطر علي التمر زمن التمر و علي الرطب في زمن الرطب"
"و قال صلي الله عليه وآله و سلم افضل ما يبد الصائم به الزبيب اوالتمرا وشي
حلو"
قال (ص) من وجد التمر فليفطر و من لم يجد فليفطر علي المائده .
مطالب زير از سه قسمت فوق نتيجه و معلوم مي گردد:
1- در هر صورت افطار به شيريني توصيه شده است .
2- نبي گرامي علاوه بر اينكه خرما را در ابتداي افطار انتخاب مي فرمودند هر وقت
بطعام ديگري مي نشستند ابتدا بخوردن خرما مينمودند .
3- اگر شيريني وجود نداشت افطار بمائده جايز است .
4- نامبردن از دو ميوه ( خرما- كشمش ) و اثر تقريباً يكنواخت هر دو بر بدن بما
اجازه مي دهد نسبت به هريك آز آنها بچشم تساوي بنگريم ولي به هر صورت خرما را
ترجيح دهيم زيرا در قرآن مجيد به كرات از او ياد شده و چنانچه ملاحظه فرموديد
نبي گرامي آنرا براي افطار بر بقيه ترجيح مي دادند.
با آنكه انتخاب شيريني براي افطار قصد و مقصود اوليه اسلامي تصور مي شود ولي
مزايا و خصوصيات خرما براي افطار در رديف نخست قرار دارد ( آزمايشهاي مختلفي
درباره تاثير قند خرما نموده اند يكي از آنهاست موشهائي را كه فقط با قند تغذيه
نموده و در نتيجه به بيماريهاي فقدان ويتامين ( آويتامينوز) و عوارض آن مبتلا
شده بودند به آنها خرما دادند و عوارض بكلي رفع شد ).
در قرآن قند خرما و كشمش ، رزق حسن و سكر ناميده شده و از اين لحاظ كه علاوه بر
رزق حلال و طيب ، رزق حسني هم بطور خصوصي در قرآن هست آز آنها تعريف گرديده است
" و من ثمرات النخيل و الاعناب تتخذون منه سكرا و رزقا حسنا "( سوره النحل)
همچنين در تعريف آنها از پيشوايان دين مطالب ديگري نيز در كتابها ديده مي شود
كه در جاي خود گفته خواهد شد و مهمتر از همه ذكر اين مطلب است : شايد موجب تعجب
باشد با آنكه همه جا انتخاب ميوه تازه سفارش شده است براي افطار و حتي در
مواردي صبحانه با مويز توصيه شده است ولي بايد متوجه بود همانطور كه گفتيم چون
نظر اصلي به قند و شيريني موجود در خرما و انگور مي باشد و خرما هميشه تازه است
و مواد معدني و مغذي براي جذب بهتر بهمراه دارد و انگور برعكس ساير ميوه جات
هرچه بماند و اسيد الكل هاي موجود در آن به قند مبدل گرديده شيرين تر مي شود
لذا توصيه در باره خوردن ايندو ( خرما و انگور ) مشحون از اعجاز است .
با چنين توصيه از قند كشمش و خرما كه مزيت قندي آنها را بر قند موجود در ديگر
ميوه جات مسلم است ، ما را با ين نكته متوجه مي سازد كه براي خرما و انگور
مزاياي ديگري است كه انتخابش براي افطار ارجح و يكي از مزيت هاي آن سر شار از
قند از همان روزهاي اول تا زمانهاي متمادي بعد مي باشد كه تقريباً هميشه پرو
يكسان است .
چنانچه ميدانيم مايعات بدن ما قليايي است ( نسبت قليائيت بدن به اسيد 80به 20
مي باشد )و اگراسيدي هم وارد بدن شود مازاد آن بوسيله املاح قليائي كه در بعضي
غذاها ست خنثي مي گردد ( اين املاح قليائي پتاسيم است و سديم و كلسيم و منيزيم
)تنها عضوي كه مي تواند اسيد را تحمل كند معده است و ساير اعضاء طاقت تحمل
اسيدها را ندارند و لذا براي خنثي كردن آن فعاليت بدن آغاز مي شود بدين ترتيب
بايد كوشيد در انتخاب غذا دقت نمود و غذاهايي كه ايجاد اسيد مي كنند متعادل
مصرف شود تا ذخيره قليائي بدن هم متناسب مصرف گردد و اينك خرما يا كشمش يا
...خام خوري قبل از غذا بوده و تا حدي اين قسمت را جبران مي نمايد .
اثر روزه بر چربی های
خون
مقایسهُ اثرات روزه ماه مبارك رمضان باالگوی غذایی كم چرب و نسبتا" كم
كالری برلیپیدهای پلاسمائی افراد هیپرلیپیدمیك ( چربی خون بالا )
درماه مبارك رمضان مسلمانان رژیم غذائی خود را از سه وعده صرف غذا (صبح، ظهر و
شب ) به دو وعده (قبل از صبح وابتدای شب) تغییر می دهند.
برای بررسی تاثیرالگوی غذائی ماه مبارك رمضان (دو وعده) برروی پارامترهای بدن
سنجی و مقادیر چربی های خون وارزیابی تاثیرات فوق تا یكماه بعد از رمضان، تعداد
38 مرد دچار چربی خون بالا (هیپرلیپیدمیك) از افراد مختلف جامعه انتخاب شدند كه
از این تعداد 28 نفر در گروه روزه دار و 10 نفر دیگر در گروه غیر روزه دار قرار
داشتند. به این افراد در مورد رعایت الگوی غذایی كم چرب و نسبتا" كم كالری
آموزش داده شد. این بررسی 20 روز قبل از رمضان شروع و تا یكماه بعد ازرمضان
ادامه یافت. در ماه مبارك رمضان گروه روزه دار در طول شبانه روز از دو وعده غذا
و گروه كنترل یا غیر روزه دار از سه وعده غذا استفاده می كردند . جهت ارزیابی
های تغذیه ای و كنترل رعایت الگوی غذائی فوق از افراد تحت مطالعه 12 بار یاد
آمد 24 ساعته خوراك در طول انجام طرح بعمل آمد. اندازه گیری های بدن سنجی و
آزمایش های خونی شامل اندازه گیری مقادیر كلسترول -LDL ، كلسترول -HDL ،
كلسترول تام و تری گلیسرید در چهار نوبت ( 20 روز قبل از ماه رمضان ، اول ، آخر
و یكماه بعد از رمضان) انجام گردید. هدف از این مطالعه مقایسه بین اثرات روزه
ماه مبارك رمضان و الگوی غذایی كم چرب و نسبتا" كم كالری بر چربی های پلاسمایی
افراد هیپرلیپیدمیك بود.
بررسی نتایج حاصل نشان داد كه گروه روزه دار در طی ماه رمضان كاهش معنی داری در
میزان انرژی و مواد مغذی دریافتی خود داشتند، ولی در گروه كنترل ( غیر روزه
دار) تغییری در مقادیر فوق در طی بررسی مشاهده نگردید. همچنین در گروه روزه دار
در پایان ماه رمضان مقادیر وزن، نمایه توده بدن ، كلسترول –LDL ، كلسترول تام و
تری گلیسرید كاهش یافته بود، ولی مقدار كلسترول-HDL افزایش مختصری نشان داده
بود و این تغییرات تا یكماه بعد از رمضان نیز ادامه داشت. در گروه غیر روزه دار
تغییر معنی داری در مقادیر مذكور مشاهده نگردید.
بنابراین به نظر می رسد رعایت الگوی غذایی مناسب، همراه با كاهش انرژی دریافتی
در ماه مبارك رمضان تاثیر معنی داری در كاهش مقادیر چربی خون و پارامترهای بدن
سنجی در افراد هیپرلیپیدمیك می تواند داشته باشد.
نقش روزه در مبارزه با
چاقی
برنامه معین و مشخص سالیانه ای كه اسلام تحت عنوان « روزه و روزه داری » برای
پیروان خود جزء اهم وظایف و افضل فرایض قرار داده است، بر خلاف آنچه كه
ظاهربینان از قضاوت های عامیانه خود، یك عبارت صوری و یك رژیم ساده و عادی
نتیجه می گیرند، برنامه ای است كاملاً منظم و اصولی كه از جهات مختلف برای
تأمین سلامتی بشر مفید و ضروری است.
روزه داری با آن اصول و روشی كه در اسلام مطرح شده و به موازات سایر تعالیم
اسلامی به معرض اجرا گذارده می شود، نه تنها از نظر تأمین سلامت جسمی حائز
اهمیت است، بلكه از نظر تأمین سلامت روحی نیز قابل توجه بوده و در حقیقت برنامه
روزه داری عبارتست از اجرای یك برنامه بهداشتی كامل از نظر بهداشت روانی و جسمی
و بدینوسیله است كه امنیت فردی و اجتماعی خصوصاً اگر به موازات سایر تعالیم
عالیه اسلامی اجرا شود، به معنی كاملی تأمین خواهد گردید.
مبارزه با چاقی در اسلام
در اسلام دو روش خاص برای مبارزه با چاقی وجود دارد كه باصطلاح پزشكی یكی پیش
گیری و دیگری درمانی است:
1- در پیشگیری از ازیاد چربی، روش اسلام یك مبارزه روزانه است كه نه تنها روزی
یك بار بلكه روزی دو سه بار انجام می شود؛ یعنی در هر وعده غذا یك بار میبایست
مورد توجه پیروان این مكتب قرار گیرد و آن عبارتست از اینكه" مستحب است انسان
نیمه سیر از سر سفره بلند شود" یعنی همانطوری كه محافل پزشكی غرب امروزه پس از
طی مراحل مختلف علمی و تجربی و پس از تحمل خسارت سنگین ناشی از مرگ و میرها و
بیماریهای مختلفی مثل تصلب شرائین و ازدیاد كلسترول خون و چاقی و غیره به این
نتیجه رسیده اند كه تنها راه مبارزه با چاقی عبارتست ازكم خواری.
دستور دیگر اسلام از نظر پیشگیری عبارت است از" منع افراط در هر چیزی اعم از
خواب و خوراك و غیره".
همچنین در ردیف مكروهات و مستحبات آداب غذا خوردن در اسلام دستوراتی است كه از
لحاظ مبارزه با چاقی و بیماریهای وابسته اش حائزاهمیت بوده و كاملاً بر اصول
علمی و موازین فطرت و طبیعت منطبق است كه موارد چندی را ذیلاً اشاره می نمائیم:
از مستحبات آداب غذا خورن در اسلام یكی عبارتست از: " خوردن غذا بعد ازغالب شدن
گرسنگی" یعنی مستحب است تا انسان گرسنه نشده است ، لب به غذا نگشاید.
اصولا میل و هوس بیش از عقل و منطق در تغذیه اعمال نفوذ می كند و لذا مراعات
اصل اینكه عارضه گرسنگی، احتیاج طبیعی بدن را به غذا را اعلام كند نه میل و هوس
به غذا، خود راه هر گونه افطار و تفریط را بسته و از ظهور هر نوع اختلالی
جلوگیری می نماید، و به علاوه میزان غذای روزانه همواره متغیر بوده و بر حسب
نوع كار و فعالیت، درجه حرارت محیط زندگی، حدود سن، حالات سلامتی و بیماری،
اختلالات درونی و غیره فرق می كند كه احساس گرسنگی سهل ترین و طبیعی ترین وسیله
تشخیص احتیاجات بدن است. البته در دستور فوق غرض از گرسنگی و غلبه آن عبارتست
از گرسنگی طبیعی و اشتهای حقیقی نه اشتهای كاذب حاصله از میل و هوس.
2- روش دوم مبارزه اسلام با چاقی، یك مبارزه سالیانه تحت عنوان برنامه " روزه
داری " است تا اگر انسان در عرض سال به علت طمع یا غفلت یا به هرعلتی از شكم
پرستی و پرخوری خودداری نكند و ذخائر بدنی خود را انباشته كند، هنوز فرصت آن را
دارد كه سالی یك بار چربیهای ذخیره را در طول مدت یكماه روزه داری تدریجاً ،
بدون كمترین عوارض و عواقب وخیمی هضم كرده و بار بدن را سبكتر كند، قبل از
اینكه سالها چربی به دور اعضای بدن جمع شده و سال به سال كهنه و سفت و سخت شود.
نكته مهم و حساسی كه در اینجا نباید فراموش كرد اینست كه علی رغم تصورات ظاهر
بینان اساساً برنامه روزه داری در اسلام انتخاب رژیم برای لاغری نیست یعنی روزه
داری از نظر اسلام بمنظور طرح برنامه هائی برای لاغر شدن نیست، بلكه هدف اصلی و
حقیقی اسلام از روزه داری طرح یك برنامه عالی تر است كه برخورداری از اثرات
مثبت روزه برای لاغر شدن، یك فایده ضمنی از این فریضه است و برای اینكه بدانیم
حذف چربی اضافی و مبارزه با چاقی، هنوز هدف اصلی روزه داری در اسلام نیست، كافی
است یادآوری كنیم كه صحت عمل در روزه داری تابع شرایط چندی است كه پرهیز از
خوردن یكی از آنها است، مثلا" نیت" قبل از اقدام به روزه گرفتن برای صحت روزه
یك شرط اصلی است كه بدون آن ، حتی اگر روزه داری از تمام جهات دیگر هم صحیح و
مقبول باشد ، روزه باطل است.
اگر فرض كنیم دستورات محافل بهداشتی جهان در مورد مبارزه با چاقی كاملاً اصولی
بوده و در این مورد مفید و موثر هم باشند، ولی تعلیم آنها به افكارعمومی و
اجرای آن تعالیم خالی از اشكال نیست زیرا تنها تعلیم دستورات، برای اجرای آنها
كافی نیست، یعنی حتی اگر برای مبارزه با چاقی و عوارض ناشی از آن، روش صحیح و
اصولی هم پیدا شود، اما باید دید اجرا كننده كیست؟ و چگونه افراد از عهده امیال
و هوسهای خود می توانند برآیند؟ و آیا واقعاً آنطور كه می دانند، عمل می كنند؟
مگر تنها دانستن یك چیز برای اجرای آن كافی است؟
مگر خود اطباء اروپا و امریكا مضرات سیگار یا مشروبات الكی را نمی دانند؟ یا
بیمارانی كه با راهنمایی اطباء دلسوز باید از انجام بعضی كارها پرهیز كنند،
چنین می كنند؟ پس علم به تنهائی برای اجتناب از ارتكاب كار كافی نیست و بیشتر
افراد حتی با داشتن علم و اطلاع، در اثر غفلت وسهل انگاری های غیرقابل اجتناب،
دائماً به خطا مرتكب می شوند.
اسلام در روزه داری ،موضوع هضم چربی زاید را هدف اصلی قرار نداده است. همچنین
حتی اگر اجرا كنندگان این حكم آسمانی افرادی بیسواد و عامی بوده و از ساختمان
شیمیایی چربی ها و از فرمول سوخت و ساز آنها بیخبر باشند، ولی دراجرای این
دستور، به اتكاء ایمان راسخ خود همواره موفق می باشند.
ناگفته نماند كه هنوز مسلمانان به علت غفلت و سهل انگاری ، اجرای مستحبات و
اجتناب از مكروهات مانند مسئله " نیمه سیر برخاستن از سر سفره" را فراموش كرده
و یا به طور غلط ، به خاطر دوری از لذتهای مضر و نا مشروع، در خوردن غذاهای
حلال و مشروع افراط می كنند، ولی با این همه آمار مبتلایان به امراض ناشی از
چاقی، در بین مسلمانان به مراتب كمتر از ملل غرب است.
روزه گرفتن عوارض
بیماری ام. اس را کاهش می دهد
تحقیقات یک گروه از پژوهشگران ایتالیایی نشان داده است که روزه گرفتن عوارض
بیماری ام. اس یا MS* را کاهش می دهد.
بررسی موش های مبتلا به نوعی بیماری نظیر بیماری MS نشان داد که گرسنه نگه
داشتن آنها برای مدت 48 ساعت، مقدار آسیب های مغزی را کاهش می دهد و این
حیوانات می توانند به نحو بهتری تعادل خود را هنگام راه رفتن حفظ کنند. همچنین
از شدت عوارضی نظیر فلج شدن یا ضعف عمومی در آنها کاسته می شود.
بر اساس نظریه های موجود، بیماری MS زمانی بروز می کند که عوامل دفاعی سیستم
ایمنی بدن به بافت های مغز و نخاع شخص حمله ور می شوند و باعث از بین رفتن آنها
شوند. این بیماری به طور معمول در سنین 20 تا 40 سالگی دیده می شود.
سلول های سیستم ایمنی با حمله به سلول های عصبی و نابود کردن سد دفاعی آنها،
انجام فعالیت هایی مثل راه رفتن را برای شخص دشوار می سازند. همچنین عوارضی
نظیر خستگی، لرزش و فلج را باعث می شوند.
تحقیقات جدید، توجه دانشمندان را به هورمون لپتین ** که در کاهش اشتها نقش
دارد، جلب کرده است. این هورمون می تواند نحوه فعالیت سیستم ایمنی را تغییر
دهد.
محققان ایتالیایی در بررسی خود مشاهده کردند که قبل از بروز بیماری در موش ها،
میزان هورمون لپتین در بدن آنها به دو برابر افزایش یافت، اما در موش هایی که
48 ساعت گرسنگی کشیده بودند ( که معادل 7 تا 10 روز روزه گرفتن در انسان است )
مقدار هورمون لپتین کاهش یافت.
پی نوشت :
* MULTIPLE SCLEROSIS : M.S بیماری سیستم عصبی که با تحلیل تدریجی اعصاب همراه
است.
** LEPTIN : لپتین پروتئینی که توسط سلول های چربی در بدن تولید می شود و در
پلاسما وجود دارد.
روزه داری برای بیماران دیابتی چاق بسیار مفید
است
كتر محمدحسن خزایی فوق تخصص غدد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی مشهد در
مورد تاثیر روزه بر بیماری های غدد گفت: روزه داری برای سلامتی برخی از افراد
مفید و برای بعضی دیگر مضر است.
وی با بیان اینكه دیابت یكی از شایع ترین بیماری های غدد است، خاطرنشان كرد:
این بیماری به طور كلی به دو نوع تقسیم می شود. در نوع اول دیابت كه بیماران
تحت درمان با انسولین هستند، به هیچ وجه نباید روزه بگیرند و در بیماران دیابت
نوع دو كه مشكل اساسی آنها چاقی است، روزه گرفتن آنها بستگی به وضعیت بیماری
این افراد دارد.
وی افزود: در بیماران دیابتی، یكسری عوارض از جمله عوارض عصبی، چشمی، قلبی و
كلیوی وجود دارد كه در صورت مشاهده ی هر كدام از این عوارض در این بیماران
توصیه می شود كه روزه نگیرند.
وی همچنین ادامه داد كه: در بیماران دیابتی نوع دو كه بدون عارضه هستند، روزه
داری به شرط رعایت یكسری از مسائل توصیه می شود؛ یكی از اهداف روزه حذف یك وعده
غذایی است، كه این مساله برای بیماران دیابتی چاق بسیار مفید و در نهایت باعث
كاهش وزن آنها خواهد شد، اما متاسفانه افراد با خوردن مقدار زیادی غذا در هنگام
افطار و سحر آن را جبران می كنند كه این مساله بسیار خطرناك است.
دكتر خزایی در مورد سایر بیماری های غدد اظهارداشت: در بیماری های غده
پاراتیروئید كه باعث سنگ كلیه می شود، در زنان باردار و دیابتی نیز روزه داری
ممنوع است و همچنین در بیماری های تیروئیدی در زمان های پركاری یا كم كاری غده
روزه داری توصیه نمی شود، اما در صورت كنترل و مهار بیماری روزه داری بدون
اشكال است.
دكتر خزایی مصرف مواد فیبردار مانند سبزیجات و میوه ها را برای افراد دیابتی
بسیار مفید دانست و آنها را از خوردن نمك، چربی های حیوانی و مواد شیرین منع
كرد.
وی مصرف روغن های مایع نباتی و روغن زیتون را به این بیماران توصیه كرد.
منبع: پايگاه
تبيان
