مقدمه
روزه يكي از احكام انسان ساز اسلام است، كه آگاهي از همه فوايد و پي بردن به
فلسفه كامل آن همچون ساير احكام الهي براي انسان عادي ممكن نيست، دانش محدود
بشر نميتواند راهگشاي همه اسرار نهفته باشد و انديشه را به پاسخ همه مجهولات
رهنمون شود، شايد روزي دانش انسان به حدي از كمال برسد كه دريچه تازه اي بر روي
بشر بگشايد و حكمتها و دستورات اسلام را باز شناسد..... .
بنابراين ندانستن فلسفه احكام الهي نبايد ما را از انجام آن باز دارد و موجب نا
فرماني و عصيان شود، چرا كه اين اطاعت كوركورانه نيست، بلكه بر علم و يقين تكيه
دارد زيرا مسلمانان ميدانند كه خداي جهان بر همه چيز دانا و از همه چيز آگاه
است و نقص و نيازي در ذات متعال او نيست كه از اعمال سودي بخواهد يا از زياني
بهراسد، خداي مهربان خير محض است و براي بندگان خود جز خير و سعادت نميخواهد،
پس اگر به چيزي فرمان ميدهد خير و سعادت ما در آن است و كمال و تعالي ما بدان
بستگي دارد و هر چيزي را نهي ميفرمايد براي ما زيان بخش است و بر مصالح مادي و
معنوي ما لطمه ميزند.
فوايد روزه
روزه فوايد جسمي و روحي فراوان دارد، شفا بخش جسم و توان بخش جان است، پاك
كننده آدمي از رذايل حيواني، در ساختن فرد صالح و اجتماع بسامان بسيار موثر
است، در تهذيب و تزكيه نفس و رهاندن انسان از روزمرگي و واماندگي در نياز هاي
تن تأثير بسزايي دارد. فوايد طبي و بهداشتي روزه كه از سودمنديهاي كوچك اين
فريضه انسان ساز است به حدي است كه شايد نياز به توضيح و تكرار نداشته باشد و
بيشتر مردم كم و بيش از آن آگاهند. ما به اختصار به گوشه اي از اين فوايد انسان
ساز اشاره ميكنيم: معده و دستگاه گوارش از اندام پركار بدن آدمي است، با سه
وعده غذا كه معمول مردم است؛ تقريباً در همه ساعات دستگاه گوارش به هضم و تحليل
و جذب و دفع مشغول است. روزه باعث ميشود از يكسو اين اعضا استراحت كنند و از
فرسودگي مصون بمانند و نيروي تازه اي بگيرند و از سوي ديگر ذخاير چربي كه
زيانهاي مهلكي دارند تحليل رفته و كاسته شوند.
در روايات اسلامي حتي به فوايد جسمي روزه نيز تصريح شده
تا برخي از سست عنصران، اگر نه با ايمان كامل لااقل با توجه به فوايد بهداشتي
روزه اين فريضه ثمر بخش را بجاي آورند و از سودمنديهاي گوناگون آن در حد خود
بهره ور شوند. پيامبر گرامي اسلام در همين رابطه فرموده اند: «صوموا تصحوا»
روزه بگيريد تا سالم بمانيد. و نيز در روايات بسياري پيشوايان گرامي اسلام
فرموده اند: « معده آدمي خانه بيماريهاي اوست و پرهيز از غذا درمان آن است»
بديهي است آنگاه فوايد بهداشتي روزه بهتر به دست ميآيد
كه روزه دار امساك روز را با زياده روي در شب تلافي نكند، كه پر خوري خود موجب
زيانهاي چشم گيري براي دستگاه گوارش است. با پيشرفت دانش پزشكي، برخي از پزشكان
و متخصصان دريافته اند كه امساك از خوردن و آشاميدن، عالي ترين روش درماني است،
يكي از پزشكان ميگويد: « طرح درمان به وسيله روزه بسيار چنان معجزه آساست كه
بكار بستن آن مسير، طرحها و برنامه هاي طب عملي و جراحي را تغيير خواهد داد،
زيرا روزه راه تازه اي به روي دانش پزشكي ميگشايد؛ و سلاح موثري براي مبارزه با
بيماريها به اين دانش ميبخشد سلاحي كه ميتوان آن را از راههاي گوناگون مورد
استفاده قرار داد تا انسان را در مبارزه با علت بيماريها براي بهبود بيماران به
نتيجه مطلوب و آشكار رسانند. »
با روزه و امساك ميتوان بيماريها را بهبود بخشيد و
معالجه كرد البته در صورتي كه با اعتدال و ميانه روي مقرون باشد و در هنگام سحر
و افطار در خوردن و آشاميدن افراط نشود.بررسي فوايد بهداشتي و طبي روزه در اين
مختصر نميگنجد، آنانكه به توضيح بيشتر علاقمندند ميتوانند به كتابهايي كه در
اين زمينه تأليف شده است مراجعه نمايند. بايد توجه داشت، بر خلاف تصور كوتاه
انديشان، روزه هيچگونه ضرري براي افراد سالم مكلف ندارد و اگر كسي بيمار باشد و
نتواند روزه بگيرد و با اين كار بيمار تر شود و يا روزه باعث گردد كه بيماريش
ادامه يابد كار حرامي مرتكب شده و روزه اش نزد خدا پذيرفته نيست، بيماري كه
روزه براي او ضرر دارد نبايد روزه بگيرد و فقط لازم است در روزهاي ديگر قضاي آن
را بجا آورد و جبران كند.
افراد سالم بايد بدانند كه روزه نه تنها زياني برايشان
ندارد بلكه چنان كه گفتيم، موجب تندرستي و صحت مزاج است و بگفته برخي شكم
پرستان كه خود روزه نميگيرند و ديگران را نيز از روزه باز ميدارند و تلقين
ميكنند كه روزه موجب زخم معده ميشود، نبايد اعتنا كرد، اينگونه دروغها تنها
بهانه افراد سست عنصري است كه كه اسير شكم خويشند و از عزم و اراده انساني در
آنان خبري نيست. « روزه باعث استراحت معده است و در حال روزه اسيد معده بجاي
غذا به وسيله صفرا خنثي ميشود و زخم ايجاد نميگردد»
اكثريت غريب به اتفاق مسلمانان متدين ماه مبارك رمضان
را روزه ميدارند و به هيچ وجه شكايتي از اين بيماري ندارند و نسبت بيماري زخم
معده روزه داران بيشتر از ديگران نيست همانطور كه گفتيم فوايد جسمي و بهداشتي
روزه اگرچه چشمگير و غير قابل انكار است ولي مهمترين فوايد روزه اثرات بهداشتي
آن نيست، متأسفانه برخي در بررسي فوايد روزه تنها به همين اثرات بهداشتي آن
بسنده كرده اند، درحاليكه فوايد برتر روزه به جنبه هاي معنوي آن مربوط ميشود،
فوايد جسمي روزه با اثرات معنوي آن در سازندگي تربيت و تزكيه انسان قابل مقايسه
نيست، اگر چه همان فوايد طبي هم گواهي است بر اصالت اسلام عزيز، چرا كه اين
آيين فطري و آسماني چهارده قرن پيش با ژرف بيني و احاطه اي كه جز از خداي متعال
نميتواند بود در محيط جاهليت عرب دستوراتي براي انسانها وضع كرده است كه دانش
پزشكي انسان متمدن عصر ما با پيشرفت خود روز به روز بر گوشه هايي از حكمت آن پي
ميبرد
روزه عامل باز دارنده
از گناه
روزه، بويژه روزه ماه مبارك رمضان كه در اسلام بر همه مسلمين مكلف كه بتوانند
روزه بگيرند واجب است، عامل موثري است در ايجاد و تقويت روحيه تقوي و پرهيز
كاري؛ قرآن مجيد اين فايده بزرگ را با جمله « لعلكم تتقون » ياد آور ميشود واين
عبادت را عامل مهم تقوي ميشمارد. تقوي و پرهيز كاري در تربيت و سازندگي و شخصيت
اسلامي يك مسلمان نقش بسيار مهمي دارد و براي رسيدن به همين اثر پر ارزش است كه
بهترين عبادت در ماه صيام و در حال روزه اجتناب از گناه است.پيامبر بزرگوار (ص)
در خطبه اي فضيلتهاي ماه رمضان را براي مسلمانان بيان فرمود علي (ع) پرسيد:
بهترين اعمال در اين ماه چيست؟ پيامبر پاسخ دادند: «الورع عن محارم الله»
اجتناب و پرهيز از گناهان.
روزه دار با بكار بستن اين دستور الهي كه شرط كمال روزه
است، روه تقوي را در خود زنده ميكند و اين مراقبت ثمر بخش در ماه مبارك رمضان و
در حال روزه بسيار آسان تر است چرا كه گرسنگي و تشنگي و ديگر محدوديتهاي روزه
شعله هاي سركش غرايز حيواني و هوسها را تا حد چشمگيري خاموش ميسازد و حتي اگر
موقت هم باشد گريبان عقل و جان را از چنگال شهوت رها ميسازد و براي روزه دار
زمينه اي آماده براي تمرين تقوي و پرهيز گاري فراهم ميشود و با مراقبت و تمرين
پياپي در يكماه نيروي بازدانده از گناه در او به وجود ميآيد و خصلت خود داري در
او ريشه ميگيرد و رشد ميكند و او با گذراندن اين برنامه يكماهه توفيق ميابد كه
پس از ماه روزه نيز پرهيزكار باقي بماند. بدين ترتيب به مقام پر ارج تقوي كه به
تعبير قرآن و فرموده پيشوايان معصوم ما كرامت انسان بدان وابسته است براي هميشه
نايل آيد.
نقش روزه در تقويت
اراده
حكومت غرايز و شهوات بر انسان خطرناكترين حكومتهاست و آدمي را اسير و بي اختيار
ميسازد و به پستي و رذالت ميكشاند. مبارزه با سلطه شهوات نفس كه در اسلام جهاد
اكبر ناميده شده به پايمردي و اراده اي استوار نياز دارد. انسان با روزه داري
كه، امساك در خوردن و آشاميدن و خود داري از برخي چيزهاي ديگر است در واقع با
خواهشهاي خويش ميجنگد و در برابر غرايز خود مقاومت ميكند، تمرين اين عمل اراده
و تصميم را در انسان نيرومند ميسازد و جان را از قيد حكومت و سلطه هوسها و
خواهشها ميرهاند. پيشوايان اسلام فرموده اند: «افضل الناس من جاهد هواه و اقوي
الناس من غلب هواه»
بهترين مردم كسي است كه با هواي نفس مبارزه كند و
نيرومند ترين آنان كسي است كه بر آن پيروز شود. پس روزه داران بهترين مردمند
چرا كه با خواسته هاي نفساني مبارزه ميكنند و اگر با مراقبت و كوشش از روزه
خويش اين بهره را بگيرند كه بر نفس خود مسلط شوند از نيرومند ترين مردم نيز
خواهند بود.
صفاي دل و پاكي
روزه چراغ معرفت و آگاهي را در درون بر ميافروزد:
اندرون از تعام خالي دار
تا در آن نور معرفت بيني
روزه و بويژه روزه يكماهه رمضان موجب ميشود كه حكومت
شهوات و اميال شيطاني جاي خود را به حكومت تقوي و پيروي از دستورات الهي بدهد و
تيرگي و هوسها و شهوات در جان آدمي به نورانيت و روشني باطن تبديل شود. در سايه
همين صفا و پاكي حاصل از روزه است كه روزه دار با خود آگاهي نه تنها دهان و شكم
را از خوردن و آشاميدن كه دست و پا و چشم و گوش و زبان و همه اعضاي خويش را از
آنچه خدا حرام فرموده نگاه ميدارد و ميتواند به آن درجه از تقوي نايل آيد كه
حتي از انديشه و فكرو گناه نيز دوري گزيند و اين اوج نورانييت روزه است.
امير مومنان علي عليه السلام نيز به همين مرتبه اشاره
ميفرمايد: «صيام القلب عن الفكر في الاثام افضل من صيام البطن عن الطعام» روزه
دل از انديشه گناهان برتر از روزه شكم از خوردن و آشاميدن است. و البته اين
بدان معنا نيست كه ظاهر روزه و امساك از خوردن و اشاميدن را رها كنيم بلكه لازم
است به ان اكتفا ننماييم و همراه با آن بكوشيم كه به نتايج معنوي روزه نيز
برسيم. لازم است كه همين امساك ظاهري و روزه معمولي نيز انقلابي روحي در روزه
داران بوجود مياورد و طبق شهادت دست اندر كاران در ماه مبارك رمضان شرارت ها و
تباهيها كاسته ميشود، در دوران طاغوت چون ماه مبارك رمضان فرا ميرسيد ميزان
جنايات و فساد سير نزولي پيدا ميكرد و عربده جويي و زد و خورد و چاقو كشي و بد
مستي كه در غير رمضان بازارش رواج داشت در اين ماه عزيز بطور محسوسي كاهش
ميافت.
خوشبختانه با انقلاب مقدس اسلامي هم در ملت و جوانان ما
تحولي چشمگير بوجود آمد و هم مراكز فساد و تباهي از ميان برداشته شد و شايسته
است كه از اين پس بكوشيم نتايج معنوي پر ارزش تري از روزه كسب كنيم. باري صفا و
پاكي حاصل از روزه و خود داري و پرهيز كاري روزه دار همچون سپري است كه روزه
دار را از اتش عذاب الهي كه مولود گناهان است مصون ميدارد. پيامبر عزيز اسلام
(ص) فرمودند: «الصوم جنه من النار» روزه سپري است كه روزه دار را از آتش جهنم
حفظ ميكند.
روزه و صبر
«صبر» از خصايلي است كه در اخلاق اسلام بر آن بسيار تأكيد شده است ، انسان
مسلمان در زندگي فردي و اجتماعي خويش در راه هدفهايي مبارزه ميكند و با مشكلاتي
نيز روبرو است بدون خصلت صبر، پيروزي بر مشكلات و رسيدن به هدفها آسان نيست .
صبر و مقاومت بر نيروي پايداري انسان مي افزايدو اراده را توانا ميسازد هيچ
جامعه اي اگر تحمل ناگواريها را نداشته باشد بر مشكلات خويش و بر دشمنان خويش
نميتواند پيروز گردد. با صبر و مقاومت است كه ميتوان به به پيكار ستمگران رفت و
دست استعمار گران را كوتاه نمود و روزه – بويژه در روزهاي گرم و طولاني تابستان
كه فشار تشنگي طاقت فرسا ميشود بطور چشمگيري به انسان صبر و مقاومت مي بخشدو
تحمل رنج و سختي را بر آدمي آسان ميسازد.
قرآن كريم با توجه به همين اثر كه از روزه به صبر تعبير
كرده است : و استعينوا بالصبر و الصلوه ......... از صبر(روزه ) – و نماز كمك
بگيريد.........
امامان معصوم ما عليهم السلام «صبر» را در اين آيه به
روزه تفسير كرده اندو پيامبر گرامي (ص) نيز ماه رمضان را ماه صبر ناميده اند :«
شهر الصبر و ان الصبر ثوابه الجنه» (رمضان ماه صبر است و پاداش صبر بهشت است) و
امام صادق عليه السلام نيز بهمين ويژگي روزه اشاره فرموده است: هر گاه براي كسي
حادثه اي جانكاه پيش آمد روزه بگيرد كه خدا فرموده است « و استعينوا بالصبر و
الصلوه».
روزه و قناعت
اسلام بر خلاف مكاتب مادي شرق و غرب دنيا و نعمتهاي مادي آنرا وسيله اي براي
تكامل معنوي و رسيدن به سعادت جاويد ميداند و بهمين دليل فرهنگ اسلام فرهنگ لذت
جويي و مصرف نيست بلكه فرهنگ قناعت و ايثار است. در روشهاي مادي تن آدمي و خور
و خواب آن اصالت داردو حرص و آز براي برخورداري بيشتر گريبانگير افراد است و در
اسلام اصالت با معنويت انسان است و قناعت و ايثار و فداكاري از راههاي وصول به
مراتب بلند انسانيت محسوب ميشود.
روزه فريضه اي است كه مسلمانان را از غرقه شدن در
ماديگرايي و حرص و آز براي لذتهاي مادي و مسابقه براي مصرف و تن پروري ميرهاند
و به او مي اموزد كه به فكر ديگران باشد و بر خواهشهاي جسماني خويش مسلط گردد و
به مصرف به مقدار نياز قناعت ورزد و از اصراف و تبذير بپرهيزد. روزه به
مسلمانان مي آموزد كه با كم هم ميتوان زيست و حرص و طمع فقط غرق شدن در ماديات
و انحراف از معنويات است و براي زيستن لازم نيست كه با همه وجود تن و لذتهاي آن
پرداخت.
روزه به مسلمان مناعت و قناعت را مي آموزد و ارزش اين
صفات و تأثير آن در ايجاد صفات برجسته ديگر همچون زهد و جود و بخشش بسيار است.
قانع از ديگران بي نياز است و تن به ذلت و خواري نميدهد، جامعه اي كه روح قناعت
را در خود بپرورد بر خود متكي خواهد بود و با دوري از مصرف بي رويه ميتواند بر
پاي خويش بايستد و از بيگانه بي نياز باشد. همه ديديم كه پس از تهديد آمريكا و
غرب به تحريم اقتصادي ايران امام امت و رهبر كبير انقلاب اسلامي فرمودند «ملت
ما مسلمان است و در برابر تحريم اقتصادي و كمبود نيازمنديها روزه خواهد گرفت»
آري مسلمان را به زيستن با مصرف كم آشنا ميسازد و
براستي نيز ملت مسلمان ما ميتواند با الهام از فريضه ثمر بخش روزه سطح مصرف را
پايين آورد و با قناعت به آنچه دارد از وابستگيهاي اقتصادي به استعمار گران
نجات يابد.مسلمانان صدر اسلام با همين روحيه از همه چيز خود در راه خدا مي
گذشتند و حتي در ميدانهاي جنگ به چند دانه خرما قناعت ميكردند و با تكيه بر
معنويت و صفات انساني خويش پيروزي مي آفريدند و خداي را سپاس كه هم اكنون نيز
بسيار از جوانان ما بويژه گلهاي سرسبد انقلاب اسلامي، جوانان رزمنده پاسدار از
يك چنين ايمان و روحيه اي بر خوردارند و بسيار اتفاق افتاده است كه جوان پاسدار
اسلام روزه بوده و گاه روزه خويش را با شربت شهادت افطار كرده است و حماسه اين
خدا جويان حماسه آفرين براي هميشه بر صفحات پر افتخار تاريخ اسلام ثبت خواهد
بود. پاكترين درودهاي ما و درود خدا و فرشتگان بر ايشان باد.
همدردي با فقيران
پيشوايان گرامي دين، در روايات و ادعيه اسلامي ماه رمضان را ماه مواسات ناميده
اند.از نتايج بارز روزه برانگيختن حس همدردي نسبت به مستمندان و همنوعان تنگدست
است، آنانكه زندگي آسوده اي دارند و رنج فقير و طعم گرسنگي را نچشيده اند، ممكن
است از حال مستمندان غافل بمانند و روزه وسيله اي است كه آنان را از غفلت
ميرهاند و رنج مستمندان را با ياد آنان مياورد تا به دستگيري فقيران همت گمارند
و به درد دل آنان برسند.
از سويي به احسان و اطعام و انفاق به مستمندان در ماه
مبارك رمضان بسيار سفارش شده است و از سويي ديگر گرسنگي و تشنگي روزه موجب درك
رنج مستمند ميگردد و بدين ترتيب ثروتمند به فقير نزديك مي شود و احساسها رقت
ميابد و احسان و انفاق فزوني ميگيرد و جامعه كمك به همنوع را مياموزد. مواسات
يعني سهيم ساختن برادران در رزق و روزي و رمضان به همين جهت ماه مواسات ناميده
اند تا مسلمانان به احسان نسبت به هم بپردازند و با تمرين بر اين صفت ارزنده
انساني جامعه را از حقد و كينه برهانند و برادروار در كنار هم از نعمتهاي الهي
بهره بگيرند و شايسته است كه روزه داران به همه اين نكات انساني روزه توجه كنند
و بكوشند واقعاً فريضه روزه را آنچنان كه بايد بجا آورند و ماه مبارك رمضان را
آنچنان كه سزاوار اين ماه است بسر آورند، تا همگان از برنامه هاي سازنده اسلامي
بهره ور شوند.
از حضرت امام حسن عسگري (ع) پرسيدند: «چرا روزه واجب
شده است» فرمودند: «تا ثروتمند درد گرسنگي را در يابد و به فقير توجه كند. هشام
از امام صادق عليه السلام علت روزه را پرسيد، امام فرمود: «خداوند روزه را واجب
كرد تا غني و فقير با هم مساوي باشند و بدان جهت كه غني رنج گرسنگي را لمس
نكرده تا به فقير رحم كند و هر وقت چيزي خواسته قدرت بدست آوردن آنرا داشته است
خدا خواسته است كه ميان بندگانش يكنواختي بوجود آورد و خواسته است ثروتمند طعم
گرسنگي را بچشد و اگر جز اين بود ثروتمند بر مستمند و گرسنه ترحم نميكرد.
نظم و انضباط
وقت شناسي و نظم و انضباط در امور از مظاهر تمدن انساني و از عوامل مهم توفيق و
پيشرفت است، شايد برخي گمان كنند كه اين از ويژگيهاي زندگي غربيان و تمدن
آنهاست در حاليكه نظم و انضباط و تنظيم اوقات از تعليمات اصيل اسلام است. امير
المومنين عليه السلام در اولين فرازهاي وصيتش به فرزند خود ميفرمايد: «اوصيكما
و جميع ولدي و اهلي و من بلغه كتابي بتقوي الله و نظم امركم»شما و همه فرزندان
و بستگانم و هركسي كه وصيت من به او برسد به تقوي و نظم در كارها سفارش ميكنم.
اصولا فرايض اسلامي شاهد توجه به اسلام و نظم و انضباط
است، هريك از نمازهاي پنج گانه را بايد در وقت مخصوص آن بجا آورد و حتي يك
دقيقه نميتوان از حدود آن تجاوز كرد. مراسم حج بايد در وقت و مكان مخصوص به خود
انجام شود و روزه نيز در ماه مبارك رمضان با ديدن هلال ماه شروع و با ديدن هلال
ماه شوال خاتمه ميابد و نيز هر روز از سپيده دم آغاز و به مغرب پايان ميپذيرد و
با توجه به اينكه ماه رمضان ماه قمري است طبعاً در فصول چهار گانه سال جريان
دارد و گاه در روزهاي بلند تابستان و گاه در روزهاي كوتاه زمستان قرار ميگيرد و
در همه شرايط لازم است كه لحظه و دقيقه را نيز در شروع سپيده دم و آغاز مغرب در
نظر داشت و بهيچ وجه روزه دار نميتواند از نظام آن سرپيچي كند و اين خود درسي
است كه مسلمانان نيز دقيق و منظم شوند و امور خويش را در زندگي تنظيم كنند.
آنچه بر شمرديم گوشه هايي از برخي نتايج و آثار فريضه
الهي روزه است و ماه روزه اضافه بر اينها سودمنديها و بركات ديگري نيز دارد كه
در پرورش اسلامي فرد و جامعه بسيار موثر است: ماه مبارك رمضان ماه خدا، ماه
آشنايي با قرآن، ماه عبادت، ماه دعا، ماه آمرزش، ماه توبه و بازگشت از گناهان و
اصلاح خود است.
در اين ماه به قرائت قران سفارش شده و مرسوم مسلمين است
كه در ماه رمضان بيشتر از ماههاي ديگر قرآن بخوانند و اين خود وسيله اي است كه
جامعه اسلامي با قرآن و معارف آن آشنايي بيشتري پيدا كنند و براي پيشرفت در
صراط خدا و اسلام از كلام خداي متعال آموزش بگيرند. رمضان ماه عبادت و بندگي و
راز و نياز با معبود جهان است، در روايات اسلامي تأكيد شده كه در اين ماه با
توجه به خضوع بيشتر نمازها را بجا آورندو از نمازهاي مستحبي در شب و روز غفلت
نورزند و بدين ترتيب با يك تمرين يك ماهه مومنين به عبادت خالص تري موفق ميشوند
و جانها به خدا نزديكتر ميگردد.رمضان ماه دعا است، پيشوايان گرامي فرموده اند
مومنان در اين ماه و بويژه در شبهاي مبارك قدر دردعا و نيايش مبالغه كنند و با
توجه به اثرات سازنده دعا و نيايش روزه داران ميتوانند در پيوند معنوي خويش با
خداي متعال تحولي بوجود آورند و بيش از پيش به ذات متعال هستي بخش او نزديك
شوند و كسب فيض كنند رمضان ماه آمرزش و توبه و بازگشت به سوي خداست، آنانكه در
زندگي خويش آلودگيهايي داشته اند ميتوانند با روزه جان خويش را شستشو دهند و در
خلوت سحر گاه با رو كردن به خداي متعال درون را صفا بخشند و از خداي خويش طلب
آمرزش كنند و ميتوانند با همين زمينه براي هميشه از كجيها و گمراهيها دست
بردارند و براه آيند.
پيشوايان معصوم (ع) فرموده اند گناهان در اين ماه
بخشوده ميشود و اين مژده بزرگي است براي آنهايي كه لغزشهايي داشته اند تا نوميد
نباشند و از بركات اين ماه استفاده كنند و بسوي خدا باز گردند و روي دل بسوي او
دارند و با او پيمان بندند كه از گناهان دست شويند و خود را اصلاح كنند و گذشته
را جبران نمايند و بدون ترتيب گناه كار پشيماني كه كه در اين ماه مبارك براي
خدا روزه بدارد و از گذشته خويش شرمسار باشد و از خدا آمرزش بخواهد مورد مهر و
عفو خدا قرار خواهد گرفت و سعادتش تأمين ميشود. از بركتهاي اين ماه همين انقلاب
روحي و تحول دروني روزه داران و همين توفيقات عملي است كه انسان آلوده را پاك
ميسازد و از عذاب الهي كه محصول گناهان است نجات ميبخشد و روزه دار را از
ظلمتها به نور ميكشاند، به نور تقوي ، به نور فضيلتهاي اخلاقي، به نور توبه و
بازگشت به سوي خدا، به نور مهر و رحمت خداي متعال.... .
پانوشتها:
1. اَلصّومُ جُنَّةٌ مِنَ‌النّار.
2. اَلصّائمُ في عِبادةٍ وَ اِنْ كانَ نائماً في فِراشِهِ ما لَمْ يَغْتَبْ
مُسْلِماً.
3. قالَ‌اللهَ تعالي الصُّومُ لي و اَنَا اُجْزي به، و لِلصّائمِ فَرْحَتانِ
حينَ يُفْطِرُ و حينَ يَلْقي رَبِّهُ، وَالَّذي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ
لَخَلُوفُ فَمِ الصّائمِ عِنْداللهِ اَطْيَبُ مِنْ ريحِ الْمِسْكِ.
4. قيلُوا فَاِنَّ اللهَ تَبارَكَ وَ تَعالي يُطْعِمُ الصّائم و يَسْقيهِ في
مَنامِه.
5. اِنَّ‌الشّيطانَ لَيَجْزِي مِنْ اِبنِ آدَمَ مَجْرَي الدَّمِ فَضَيَّقوا
مَجارِيهِ بِالجُوعِ.
6. آنچه در نزد شماست (جسم‌ها) نابود ميشود و آنچه نزد خداست (روح) ماندني
است، اين معاني است كه مرحوم مؤلف از اين آيه استنباط كرده، ولي به نظر ميآيد
منظور آيه اين است كه نعمتهاي دنيايي فاني و نعمتهاي آخرت جاوبدان هستند (سوره
نحل / 96).
7. اَلنَظْرَةُ سَهُمٌ مَسْمُومٌ مِنْ سهامِ اِبْليسَ فَمَنْ تَرَكَها خَوفاً
مِنَ‌اللهِ اَتاهُ اللهِ اِيماناً يَجِدُ حَلاوَتَهُ في قَلْبِهِ.
8. خَمْسٌ يُفَطِّرْنَ الصّائمَ اَلْكِذْبَ وَالغيِبَةُ وَالنَمِيمَةُ
وَاليَمينُ الْكاذِبَةُ وَالنَّظَرُ بِشَهْوَةِ.
9. اِنَّما الصَّومُ جُنِّةٌ، فَاذا كانَ اَحَدُكُمْ صائماً فَلا يَرْفَثْ
وَلايَجْهَلْ فَاِنِ امْرءٍ قاتَلَهُ اَوْ شاتَمَهُ فَلْيَقُلْ اِنّي صائمٌ.
10. مائده / 42 ؛ گوش كنندگان به دروغ و خورندگان مال حرامند.
11. اَلْمُغتابُ وَالْمُسْتَمِعُ شَريكانِ فِي الاِثْمِ.
12. كَمْ مِنْ صائمٍ لَيْسِ لَهُ مِنْ صَوْمِهِ اِلّا الجُوعُ وَالعَطَشُ.
13. اگر شكمي از مال حلال پر شود نزد خدا مبغوض است، اما اگر از حرام پر شود كه
حسابش معلوم است.
14. آن اشاره به خود نفس است نه هواي نفس.
15. اِذَا صثمْتُ فَلْيَصْمُ سَمْعُكَ وَ بَصَرُكَ وَ شَعْرُكَ وَ جِلْدُكَ.
16. لايَكُونُ يَوْمَ صَوْمِكَ كَيَوْمِ فِطْرِكَ، وَدَعِ الْمِراءَ وَ اَذَي
الْخادِمِ وَلْيَكَنْ عَلَيْكَ وَقارُ الصِّيامِ.
17. معني بطلان روزه، بوسيله دروغ و غيبت و امثال آن كه فقهاء آنها را مبطل
روزه نمي‌دانند اين است كه روزه مورد قبول واقع نمي‌شود و ثوابي بر آن مترتب
نيست و لذا ترك غيبت و امثال آن را در روزه عمومي شرط نكرديم. (حقايق فيض
كاشاني)
18. محجّةالبيضاء، ج 2، ص 130.
19. در كتاب مصباح‌الشريعة، به جاي «ماده نفس» ، «مراد نفس» روايت شد.
منبع:
ويژهنامه رمضان - صدا و سيمای جمهوری اسلامی ايران
