در دنياى امروز، افسردگى به قدرى شيوع يافته كه روانشناس معروف «مارتين سليگمن» آن را «سرماخوردگى روانى» نام نهاده است. ولى افسردگى با سرماخوردگى حداقل يك تفاوت بزرگ دارد و آن هم اين است كه تاكنون كسى به خاطر سرماخوردگى دست به خودكشى نزده اما به سبب افسردگى، چرا. حتى شمار كودكان و سالمندان افسرده‏اى كه طى ساليان اخير به اين كار اقدام كرده‏اند، افزايش چشمگيرى داشته است.

اين در حالى است كه در خلال همين سال‏ها، انواع و اقسام داروهاى آرام‏بخش و ضد افسردگى هم به بازار بهداشت و سلامت عرضه شده‏اند. به هر حال، در اين اوضاع و احوال، شناسايى درست و دقيق افسردگى، گام نخست در جهت درمان اين بيمارى شايع و مرموز است. پرسش‏نامه دكتر «جان آرون‏بك» يكى از بهترين معيارهاى روانپزشكى براى تعيين ميزان افسردگى است. آن را به دقت بخوانيد و سؤال‏هايش را يك به يك جواب دهيد. فقط يادتان باشد كه در پرسش‏نامه دكتر «بك» هيچ سؤالى را نبايد بدون پاسخ رها ساخت.

دكتر «جان آرون‏بك» در پرسش‏نامه‏اى كه براى تعيين سطح افسردگى تدارك ديده است، 21 سؤال از شما مى‏پرسد و شما براى هر پرسش مى‏توانيد بين صفر تا سه نمره براى خودتان در نظر بگيريد. البته براى هر سؤال بايد فقط و فقط يك پاسخ را علامت بزنيد. آنچه در نهايت ميزان افسردگى شما را تعيين مى‏كند، مجموع نمراتى است كه از پاسخ به اين 21 سؤال كسب مى‏كنيد. مجموع نمرات شما طبيعتاً مى‏تواند از صفر تا 63 متغير باشد و به طور كلى مى‏شود گفت هر چقدر نمره بالاترى كسب كنيد، افسرده‏تريد. جدول تعيين سطح افسردگى دكتر «بك» به شما كمك مى‏كند كه ارتباط نمرات‏تان را با سطح افسردگى‏تان به آسانى تعيين كنيد.

بند اوّل‏
0- من غمگين نيستم.
1- من اندوهگينم.
2- غم، از زندگى من دست برنمى‏دارد.
3- ديگر تحمل اين زندگى را ندارم.

بند دوم‏
0- من به آينده خوش‏بينم.
1- اميدى به آينده ندارم.
2- احساس مى‏كنم كه آينده خوبى در انتظارم نيست.
3- هيچ روزنه اميدى در اين زندگى نمى‏بينم.

بند سوم‏
0- من ناكام نيستم.
1- من از ديگران ناكام‏ترم.
2- وقتى به گذشته نگاه مى‏كنم، مى‏بينم زندگى‏ام سراسر شكست و ناكامى بوده است.
3- من يك شكست‏خورده تمام‏عيارم.

بند چهارم‏
0- مثل گذشته از زندگى‏ام رضايت دارم.
1- مثل گذشته از زندگى لذت نمى‏برم.
2- از زندگى‏ام رضايت واقعى ندارم.
3- از همه چيز و همه كس ناراضى‏ام.

بند پنجم‏
0- احساس گناه و تقصير نمى‏كنم.
1- گاهى اوقات احساس مى‏كنم.
2- اغلب اوقات احساس گناه و تقصير دارم.
3- هميشه احساس گناه و تقصير در من هست.

بند ششم‏
0- انتظار مجازات ندارم.
1- احساس مى‏كنم ممكن است مجازات شوم.
2- انتظار مجازات دارم.
3- مطمئنم كه مجازات مى‏گردم.

بند هفتم‏
0- من از خودم رضايت دارم.
1- من از خودم ناراضى‏ام.
2- از خودم بدم مى‏آيد.
3- من از خودم متنفرم.

بند هشتم‏
0- من بدتر از ديگران نيستم.
1- گاهى از خودم به خاطر خطاهايم انتقاد مى‏كنم.
2- هميشه به خاطر خطاهايم، خودم را سرزنش مى‏كنم.
3- براى هر اتفاق و حادثه‏اى، خودم را سرزنش مى‏كنم.

بند نهم‏
0- هيچ وقت به خودكشى فكر نمى‏كنم.
1- فكر خودكشى به سرم زده، ولى هيچ وقت اقدام به خودكشى نكرده‏ام.
2- به فكر خودكشى هستم.
3- اگر بتوانم خودكشى مى‏كنم.

بند دهم‏
0- بيش از حد معمول گريه نمى‏كنم.
1- بيشتر از گذشته گريه مى‏كنم.
2- هميشه در حال گريه كردنم.
3- قبلاً زياد گريه مى‏كردم، اما حالا با آنكه دلم مى‏خواهد، نمى‏توانم گريه كنم.

بند يازدهم‏
0- كم‏حوصله‏تر از گذشته نيستم.
1- از گذشته كم‏حوصله‏ترم.
2- اغلب اوقات كم‏حوصله‏ام.
3- هميشه كم‏حوصله‏ام.

بند دوازدهم‏
0- مثل هميشه مردم را دوست دارم.
1- كمتر از گذشته به مردم علاقه‏مندم.
2- تا حدود زيادى علاقه‏ام را به مردم از دست داده‏ام.
3- از همه مردم سير شده‏ام و ديگر به هيچ كس علاقه‏اى ندارم.

بند سيزدهم‏
0- مثل گذشته تصميم مى‏گيرم.
1- كمتر از گذشته تصميم مى‏گيرم.
2- نسبت به گذشته، تصميم‏گيرى برايم سخت‏تر شده.
3- قدرت تصميم‏گيرى‏ام را كاملاً از دست داده‏ام.

بند چهاردهم‏
0- جذابيت گذشته را ندارم.
1- نگرانم كه جذابيتم را از دست بدهم.
2- احساس مى‏كنم كه جذابيتم را روز به روز بيشتر از دست مى‏دهم.
3- من زشت هستم.

بند پانزدهم‏
0- به خوبىِ گذشته كار مى‏كنم.
1- به خوبى گذشته كار نمى‏كنم.
2- براى هر كارى مجبورم به خودم فشار زيادى بياورم.
3- دستم به هيچ كارى نمى‏رود.

بند شانزدهم‏
0- مثل هميشه خوب مى‏خوابم.
1- مثل گذشته خوابم نمى‏برد.
2- يكى دو ساعت زودتر از معمول از خواب مى‏پرم و دوباره خوابيدن برايم خيلى سخت‏تر است.
3- چند ساعت زودتر از معمول از خواب مى‏پرم و بعدش ديگر خوابم نمى‏برد.

بند هفدهم‏
0- بيشتر از گذشته خسته نمى‏شوم.
1- بيشتر از گذشته خسته مى‏شوم.
2- از انجام هر كارى خسته مى‏شوم.
3- از شدت خستگى هيچ كارى نمى‏توانم بكنم.

بند هجدهم‏
0- اشتهايم هيچ تغييرى نكرده است.
1- اشتهايم به خوبىِ گذشته نيست.
2- اشتهايم خيلى كم شده.
3- تازگى‏ها هيچ اشتهايى به غذا ندارم.

بند نوزدهم‏
0- اخيراً وزن كم نكرده‏ام.
1- تازگى‏ها بيش از دو و نيم كيلو وزن كم كرده‏ام.
2- تازگى‏ها بيش از پنج كيلو وزن كم كرده‏ام.
3- تازگى‏ها بيش از هفت كيلو وزن كم كرده‏ام.

بند بيستم‏
0- بيش از گذشته بيمار نمى‏شوم.
1- سردرد، دل‏درد و يبوست دارد اذيتم مى‏كند.
2- به شدت نگران سلامتى خودم هستم.
3- آنقدر نگران سلامتى‏ام هستم كه دست و دلم به هيچ كارى نمى‏رود.

بند بيست و يكم‏
0- ميل جنسى‏ام هيچ تغييرى نكرده است.
1- ميل جنسى‏ام تازگى‏ها كمتر شده است.
2- ميل جنسى‏ام تازگى‏ها خيلى كم شده است.
3- اصلاً هيچ ميل جنسى در من باقى نمانده است.

---

جدول دكتر «بك» براى تعيين سطح افسردگى‏ مجموع نمرات تعيين سطح افسردگى و پيشنهاد راهبردى

 10 - 1 شما افسرده نيستيد.
16 - 11 افسردگى شما خفيف است.
30 - 17 بهتر است هر چه زودتر با روانپزشك رايزنى كنيد.
40 - 31 افسردگى شما شديد است. مشورت با روانپزشك را از ياد نبريد.
بيشتر از 40 افسردگى شما بسيار خطرناك و شديد است. رايزنى با روان‏پزشك را فراموش نكنيد.

يادآورى مهم: گذشته از مجموع نمرات‏تان، اگر در پاسخ به پرسش 9 به خودتان نمره 2 يا 3 داده‏ايد، حتماً لازم است هر چه زودتر با روانپزشك رايزنى كنيد.

---

منبع: مجله پيام زن ، شماره 169 فروردين 85